نارسایی کلیه، زمانی رخ می دهد که کلیه ها قابلیت تصفیه مواد زائد از خون را از دست می دهند.
کلیه ها، اندام هایی به صورت جفت هستند که در نیمه تحتانی کمر قرار گرفته اند.هر کلیه در یک طرف ستون فقرات قرار دارد.
این اندام ها خون را تصفیه می کنند و مواد سمی را از بدن دفع می کنند.
کلیه ها، مواد سمی را به مثانه می فرستند، که سپس بدن طی ادرار، آن ها را دفع می کند.
فاکتورهای بسیاری می تواند در سلامت و عملکرد کلیه مداخله کند، مانند:
- قرار گرفتن در معرض آلاینده های محیطی یا داروهای خاص
- بیماری های حاد و مزمن خاص
- از دست دادن شدید آب
- آسیب کلیه
اگر کلیه نتواند کار مقرر خود را انجام دهد، بدن، حجم زیادی از سموم را متحمل می شود.
این امر می تواند منجر به نارسایی کلیه شود که اگر درمان نشود، می تواند زندگی فرد را تهدید کند.
علائم نارسایی کلیه
عموما فرد دارای نارسایی کلیه، علائم بیماری معدودی نشان خواهد داد.
گاهی هیچ علامتی وجود ندارد. علائم احتمالی عبارت اند از:
- کاهش میزان ادرار
- تورم ساق پاها، قوزک پا و پاها به خاطر محبوس شدن مایعات، به دلیل ناتوانی کلیه ها در دفع مواد زائد
- کوتاه شدن بی دلیل تنفس
- حالت تهوع ماندگار
- درد یا فشار در قفسه سینه
- تشنج
- کما
نشانه های اولیه نارسایی کلیه
یافتن نشانه های بیماری کلیه در مراحل ابتدایی، ممکن است دشوار باشد. این نشانه ها اغلب ظریف هستند و تشخیص آن ها سخت است.
اگر فردی علائم اولیه بیماری کلیوی را تجربه کند، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش خروجی ادرار
- احتباس مایعات که منجر به تورم در اندام ها می شود
- کوتاه شدن تنفس
دلایل نارسایی کلیه
نارسایی کلیه می تواند نتیجه عارضه ها و دلایل متعددی باشد.
معمولاعلت، نوع نارسایی کلیوی را نیز تعیین می کند.
معمولا افرادی که بیش از همه در خطر هستند، یکی یا بیش از یکی از دلایل زیر را دارند:
قطع جریان خون کلیه ها
قطع ناگهانی جریان خون کلیه ها، می تواند نارسایی کلیوی را سرعت بخشد.
برخی از عارضه هایی که باعث قطع جریان خون کلیه ها می شوند، عبارت اند از:
- حمله قلبی
- بیماری قلبی
- زخم کبد یا نارسایی کبد
- سوختگی شدید
- واکنش آلرژیک
- عفونت شدید مثل سپسیس
فشار خون بالا و داروهای ضد التهاب نیز می تواند جریان خون را کاهش دهد.
مشکلات دفع ادرار
زمانی که بدن نتواند ادرار را دفع کند، سموم انباشته می شوند و بار اضافی بر کلیه ها وارد می کنند. برخی سرطان ها می توانند مسیر عبور ادرار را مسدود کنند، مثل:
- پروستات (شایع ترین نوع در مردان)
- روده بزرگ
- گردن رحم
- مثانه
عارضه های دیگری که می توانند در ادرار کردن مداخله ایجاد کنند و احتمالا منجر به نارسایی کلیه شوند عبارت اند از:
- سنگ کلیه
- بزرگ شدن پروستات
- لخته های خونی درون مجرای ادراری
- آسیب به عصب هایی که مثانه را کنترل می کنند
سایر دلایل
موارد دیگری که ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود عبارت اند از:
- وجود لخته خون در داخل یا اطراف کلیه ها
- عفونت
- حجم زیاد سموم ناشی از فلزات سنگین
- مواد مخدر و الکل
- واسکولیت، التهاب عروق خونی
- لوپوس، یک بیماری خود ایمنی که می تواند باعث التهاب بسیاری از اندام ها شود
- گلومرولونفریت، التهاب عروق خونی کوچک کلیه
- سندروم اورمی همولیتیک، که شامل شکسته شدن گلبول های قرمز خون، در نتیجه ی یک عفونت باکتریایی، معمولا در روده است
- مولتیپل مییلوما، سرطان پلاسما سل ها در مغز استخوان
- تصلب پوست، یک عارضه خود ایمنی که بر پوست اثر می گذارد
- پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک، اختلالی که باعث ایجاد لخته های خونی در عروق کوچک می شود
- داروهای شیمی درمانی که سرطان را درمان می کنند و برخی از بیماری های خود ایمنی
- رنگ هایی که در برخی تست های تصویربرداری استفاده می شوند
- آنتی بیوتیک های معین
- دیابت کنترل نشده
5 نوع نارسایی کلیه
پنچ نوع مختلف از نارسایی کلیه وجود دارد:
نارسایی پیش کلیوی حاد
جریان ناکافی خون به کلیه ها می تواند باعث نارسایی پیش کلیوی حاد شود.
کلیه ها بدون وجود جریان خون کافی، نمی توانند سموم را از خون تصفیه کنند.
معمولا این نوع از نارسایی کلیوی، می تواند پس از تعیین علت کاهش جریان خون توسط پزشک، درمان شود.
نارسایی ذاتی حاد کلیه
نارسایی ذاتی حاد کلیه می تواند از آسیب مستقیم به کلیه ها، مثل ضربه فیزیکی یا تصادف، ناشی شود.
دلایل دیگر، شامل حجم زیاد سموم و ایسکمی است، که به معنی فقدان اکسیژن در کلیه ها است.
موارد زیر ممکن است باعث ایسکمی شود:
- خونریزی شدید
- شوک
- انسدد عروق خونی کلیوی
- گلومرولونفریت
نارسایی پیش کلیوی مزمن
زمانی که به مدت طولانی، جریان خون کافی به کلیه ها نرسد، آن ها شروع به جمع شدن می کنند و توانایی فعالیت خود را از دست می دهند.
نارسایی ذاتی مزمن کلیه
این مشکل، زمانی اتفاق می افتد که به علت بیماری ذاتی کلیه، آسیب طولانی مدت به کلیه ها وارد می شود.
بیماری ذاتی کلیه، ناشی از آسیب مستقیم به کلیه ها، مانند خونریزی شدید یا فقدان اکسیژن است.
نارسایی پس کلیوی مزمن
انسداد طولانی مدت مجرای ادراری، از ادرار کردن جلوگیری می کند.
این امر، منجر به فشار و آسیب احتمالی به کلیه می شود.
تست نارسایی کلیه
تست های متعددی وجود دارد که پزشک می تواند برای تشخیص نارسایی کلیه از آن ها استفاده کند.
آنالیز ادرار
ممکن است پزشک، یک نمونه ادراری برای بررسی هرگونه ناهنجاری، از جمله پروتئین یا قند غیر طبیعی که به ادرار وارد می شود، بگیرد.
ممکن است پزشک، یک تست رسوبات ادراری نیز انجام دهد. این تست، میزان گلبول های قرمز و سفید را اندازه گیری می کند، به جستجوی سطوح بالای باکتری و تعداد زیادی از ذرات لوله شکل، به نام قالب های سلولی می پردازد.
اندازه گیری حجم ادرار
اندازه گیری خروجی ادرار، یکی از ساده ترین تست ها برای کمک به تشخیص نارسایی کلیه است.
برای مثال، خروجی پایین ادرار، ممکن است نشان دهنده این باشد که بیماری کلیوی، به علت انسداد ادراری است که خود می تواند منجر به بیماری ها یا آسیب های گوناگون شود.
نمونه های خونی
ممکن است پزشک، دستور انجام تست خون برای اندازه گیری موادی را دهد که توسط کلیه، تصفیه می شوند، مانند نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین (Cr).
افزایش سریع سطوح این مقادیر، ممکن است نشان دهنده نارسایی حاد کلیه باشد.
تصویربرداری
تست هایی مثل فراصوت، MRI و سی تی اسکن، تصاویری از کلیه ها و مجرای ادراری فراهم می کند.
این تصاویر به پزشک کمک می کند بتواند به جستجوی انسدادها یا ناهنجاری ها در کلیه ها بپردازد.
نمونه بافت کلیه
نمونه های بافتی، برای رسوبات غیرطبیعی، زخم ها یا ارگانیسم های عفونی، مورد بررسی قرار می گیرند.
بیوپسی، یک فرآیند ساده است که معمولا هنگام بیداری فرد انجام می شود.
پزشک، بی حسی موضعی انجام می دهد تا هیچ دردی احساس نشود.
سپس یک سوزن بیوپسی را از طریق پوست وارد کلیه می کنند تا نمونه را به دست آورند.
تجهیزات فراصوت یا اشعه ایکس، مکان کلیه ها را نشان می دهد و به پزشک در هدایت سوزن کمک می کند.
این تست ها می توانند کمک کنند تعیین شود آیا کلیه ها به درستی فعالیت خود را انجام می دهند.
سایر تست های عملکردی کلیه، در تعیین علت علائم نیز به پزشک کمک می کند.
پیش بینی نارسایی کلیه
پیش بینی یا دورنما، برای افراد دارای نارسایی کلیه، به فاکتورهای بسیاری بستگی دارد. این فاکتورها شامل علت زمینه ای، کیفیت درمان علت و هرگونه فاکتور پیچیده مثل فشار خون بالا یا دیابت هستند.
درمان مناسب و تغییرات سبک زندگی، ممکن است قادر باشد دورنما را بهبود بخشد.
رژیم سالم، کاهش غذاهای آسیب زننده به کلیه و درمان هرگونه مسئله زمینه ای، می تواند به دوام سلامت و زندگی فرد کمک کند.
پیشگیری از نارسایی کلیه
گام هایی برای کاهش ریسک نارسایی کلیه وجود دارد.
هنگام دریافت داروهای بدون نسخه، دستورالعمل ها را پیگیری کنید. مصرف دوزهای بسیار بالا (حتی در داروهای معمولی مثل آسپرین) می تواند در زمانی کوتاه، سطوح بالایی از سموم را ایجاد کند.
این امر می تواند به کلیه ها، بار بیش از حدی وارد کند. بسیاری از عارضه های کلیه یا مجرای ادراری، اگر به درستی مدیریت نشود، منجر به نارسایی کلیه می شود.
به کمک موارد زیر می توان ریسک نارسایی کلیه را کاهش داد:
- حفظ سبک زندگی سالم
- رعایت نظرات پزشک
- مصرف داروهای تجویزی طبق دستور
- درمان دلایل شایع نارسایی کلیه، مثل فشار خون بالا و دیابت
منبع: