صفحه‌آرایی چیست؟
صفحه‌آرایی Page Layout هنر چیدمان و ترکیب بندی محتوای متنی، تصویری و دیگر عناصر موجود در یک صفحه به صورت اصولی و زیبا در کنار هم، برای خوانش بهتر مطالب است. در صفحه آرایی به تنظیم و یکپارچه‌سازی کلیه عناصر موجود در صفحه مثل تنظیم قطع و حاشیه صفحه، اندازه و نوع قلم (فونت) بدنه متن و عناوین، فاصله خطوط، ترکیب‌بندی عناصر صفحه تنظیم رنگ، استفاده از عناصر فرمی و غیره پرداخته می‌شود و به کار شخصیت و روح می‌بخشد تا ساختار اصولی و جذابی را ارائه دهد. صفحه‌آرایی به عنوان مرحله‌ی آماده‌سازی قبل از چاپ، مرحله‌ی مهمی از تولید یک اثر محسوب می‌شود، چرا که همه‌ی تلاش‌های نویسنده و تولیدکنندگان یک اثر را، در قالبی اصولی و قاعده‌مند برای انتشار و ارائه عمومی، آماده می‌کند.
صفحه آرایی در کنار قواعد کلی و نسبی هنرهای تسجمی، دارای اصول و قواعد مختص به خود است. در عین حال که صفحه آرایی در سطوح حرفه‌ای یک کار هنری محسوب می‌شود و هنر نیز هیچ حد و مرزی ندارد، اما رعایت بخشی از اصول و قواعد صفحه‌آرایی تقریبا واجب است و باید رعایت شود. در صفحه آرایی (صفحه بندی) کتاب، مجله، نشریه و … نکات مهم و ظریفی وجود دارد که برخی از آنها به عنوان اصول کلی و برخی نیز به عنوان اصول و قواعد اختصاصی صفحه‌آرایی هستند و باید برای دست‌یابی طراح و صفحه آرا به یک صفحه آرایی حرفه‌ای مورد توجه قرار گیرند.
صفحه آرایی بعنوان بخشی از طراحی گرافیک، هنری است که با رعایت اصول و قواعد لازم همراه باید مخاطب را در برابر خود متوقف کند، توجه او را به خود جلب کند و او را به پیگیری، ترغیب و خواندن مطالب وادار کند.,
معادل صفحه آرایی در زبان انگلیسی
بد نیست بدانید صفحه آرایی در زبان انگلیسی به صورت های مختلفی استفاده می‌شود. معادل اصلی صفحه آرایی در زبان انگلیسی کلمه Page Layout است و البته در مواقعی از Design Layout نیز استفاده می‌شود. برای صفحه آرایی کتاب از کلماتی مثل Book Layout Design – Interior book design – book layout design استفاده می‌شود و برای صفحه آرایی مجله نیز Magazine Deaign یا magazine Page Layout مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اهداف صفحه آرایی
همانطور که پیش‌تر در تعریف صفحه‌آرایی گفته شد، به طور کلی در صفحه‌آرایی به تنظیم وعرضه‌ی مجموعه‌ای از انواع محتوا مانند متن و تصویر بصورت جداگانه یا ترکیبی از آنها در فضا و محدوده‌ای مشخص مانند صفحه پرداخته می‌شود. این اعمال در صفحه آرایی باید به شکلی باشد که در هر شرایطی اهداف کلی را محقق کند، مهمترین اهداف صفحه آرایی شامل موارد زیر می‌شود.
- محتوا و اطلاعات را به بهترین و زیباترین شکل به مخاطب منتقل کند.
- مخاطب را متوجه و مشتاق پیگیری آن محتوا و اطلاعات کند.
- طراحی و صفحه‌آرایی به شکلی باشد، که مخاطب بدون سردرگمی، بهترین درک از مفهوم محتوا را به دست بیاورد.
کاربرد صفحه آرایی
به طور کلی هر نوع متن و محتوایی که در قالب یک برگ کاغذ یا یک صفحه چاپی یا الکترونیک قرار می‌گیرد نیاز به صفحه آرایی دارد. معمولا حرفه صفحه آرایی در طراحی و تولید نشریات مثل کتاب، مجله، کاتالوگ و بروشور، گزارش، رزومه و پروپزال بیشتر کاربرد دارد و عموم افراد با آن آشنا هستند، اما در بسیاری از طرح‌های گرافیکی مثل طراحی پوستر، آگهی، اوراق اداری و موارد دیگر نیز کاربرد دارد و توجه و استفاده از اصول و قواعد صفحه آرایی قطعا مفید است.
صفحه آرایی کتاب چیست؟
اصلی ترین و قدیمی ترین چیزی که از هنر صفحه آرایی برای زیبایی آن استفاده شده کتاب است. صفحه آرایی کتاب اصول و قواعد مختص خود را دارد که با توجه به موضوع و نوع مخاطب در نظر گرفته می‌شود که در اینجا به بررسی مرحله‌ای صفحه آرایی کتاب می پردازیم. در ابتدا برای صفحه آرایی کتاب باید قطع کتاب متناسب با موضوع را انتخاب کنید، بعد از آن با توجه به نوع کتاب چیدمان اصولی اجزای کتاب را انجام دهید، سپس اندازه و نوع فونت مناسب برای متن و تیترهای کتاب پرداخت و پس از آن به طراحی قالب کلی کتاب و تعیین گرید کار می‌پردازید و طبق همه این مواردی که مشخص کردید به کار صفحه آرایی کتاب را انجام می‌دهید.
صفحه آرایی مجله چیست؟
قاعدتا اگر مطالب این مقاله را از ابتدا به دقت مطالعه کرده باشید، اکنون تا حد زیادی می توانید بفهمید که صفحه آرایی مجله چیست. همانطور که مشخص هست در صفحه آرایی مجله هم مانند کتاب به چیدمان اصولی و زیبای متن و تصویر در صفحه پرداخته می شود، اما با توجه به ساختار کاملا متفاوت مجله با کتاب قاعدتا نوع چیدمان و ترکیب بندی متن و تصویر در مجله تفاوت زیادی با کتاب دارد.
در مجله معمولا از تصاویر و عناصر بصری زیادی استفاده می‌شود و حجم و نوع محتواهایی که در هر صفحه قرار می‌گیرند متفاوت هستند، لذا در حین توجه به یکپارچگی کلی کار معمولا ترکیب بندی و چیدمان هر صفحه متفاوت از بقیه صفحات انجام می‌شود.
متن و تصویر در صفحه آرایی
در صفحه آرایی تمام کلمات و حروف به عنوان متن شناخته می‌شوند و انواع عکس، طرح، جدول و شکل به‌عنوان تصویر یا عناصر بصری هستند، پس تمام محتوایی که در صفحه قرار می‌گیرند یا از جنس متن هستند یا از جنس تصویر.
موارد مهم و تعیین کننده در صفحه‌آرایی
رعایت اصول صفحه آرایی
با توجه به ماهیت صفحه آرایی مبنی بر تاثیر سلیقه و سبک طراح و صفحه آرا بر کار، صفحه آرایی اصول و قواعدی دارد که باید آنها را رعایت کرد تا از ایجاد نقص و مشکلات در کار جلوگیری شود. این قواعد و اصول صفحه آرایی نه تنها مهم هستند، بلکه باعث تاثیر مثبتی در زیبایی و جذابیت کار دارند لذا باید به آنها توجه ویژه‌ای شود.
مخاطب محوری در صفحه‌آرایی
از آنجاکه هدف یک کار گرافیک، انتقال اطلاعات مشخصی به مخاطب است، صفحه‌آرایی صفحه بندیباید با توجه به خصوصیات مخاطب انجام شود. مثلاً صفحه‌آرایی یک کتاب برای کودکان با صفحه‌آرایی برای بزرگسالان متفاوت خواهد بود. به همین دلیل نوع و اندازه‌‌ی حروف، استفاده از تصویر، ابعاد صفحه و… باید متناسب با مخاطب کودک، نوجوان یا بزرگسال منظور شود. علاوه بر این، باید شخصیت صفحه‌آرایی، با شخصیت مخاطب تناسب داشته باشد. بطور مثال، صفحه‌آرایی برای کودکان شادتر و پرتحرک‌تر، و در مقابل صفحه‌آرایی برای بزرگسالان رسمی‌تر و جدی‌تر است.
متاسفانه در برخی از موارد صفحه آرا هنگام صفحه آرایی، فقط کارفرما (سفارش دهنده) را در برابر خود تصور می‌کند و به نوع مخاطبان توجه کمتری می‌کند و یا اصلا توجهی نمی‌کند. صفحه آرا باید بتواند متون و عناصر بصری را با توجه به نوع مخاطبان طوری کنار هم قرار دهد که خواننده را به پیگیری و خواندن ترغیب کند. این مهارت با کسب دانش، تمرین مداوم و شناخت مخاطب محقق می‌شود.
ترکیب بندی در صفحه آرایی
ترکیب بندی به معنی قرار گرفتن اجزاء مختلف در کنار هم و تشکیل یک “کل” واحد است. در یک صفحه آرایی خوب محل قرارگیری متن و تصویر در توازن و تعادلی با یکدیگر قرار دارند که حس مطلوبی به بیننده القاء می‌کنند.
با جابجایی اجزاء مختلف در صفحه آرایی می توانید به این حس خوب که همان حس جذابیت و زیبایی است دست پیدا کنید. در یک طراحی و صفحه آرایی زیبا، ترکیب تصاویر، خطوط، متون، رنگ ها، سایه ها، شفافیت تصاویر، و غیره به صورت متوازن و درست در کنار یکدیگر جای می‌گیرند.
با توجه به توضیحاتی که بیان شد، قاعدتاً اطلاع از قواعد و اصول ترکیب بندی در صفحه آرایی امری واجب و ضروری برای رسیدن به کار حرفه‌ای است.
فضای منفی (سفید) در صفحه آرایی
واژه فضای منفی در عین حال که در صفحه آرایی استفاده می‌شود، اما برای بسیاری از افراد ناآشنا است. برای تعریف فضای منفی، به طور کلی می‌توان گفت هر فضایی خالی از متن یا تصویر که در کتاب یا نشریات مختلف، طرح‌های گرافیکی و … وجود دارد، ولو یک صفحه کاملا سفید باشد یا بخشی از یک صفحه باشد، فضای منفی(سفید) می‌گویند. در صفحه آرایی استفاده از فضای منفی برای اهدافی مثل استراحت خواننده یا برای کمک به ترکیب بندی و کمک به ایجاد تمرکز بر روی یک عنصر بصری مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال در یک کتاب نوشتاری برای اینکه متن کتاب برای خواننده خسته کننده نباشد در صفحه‌آرایی بخش‌هایی از کتاب مثل سرفصل‌ها یا بخش‌ها از فضای سفید بیشتری بهره گرفته می‌شود.
عناصر فرمی در صفحه آرایی
یکی از مهمترین عناصری که کاربرد زیادی در صفحه‌آرایی دارند و برای ایجاد جذابیت بصری مورد استفاده قرار می‌گیرد، عناصر فرمی هستند. عناصر فرمی در صفحه آرایی کمک بسزایی به ترکیب‌بندی و ایجاد حس و درک بهتر در مخاطب می‌کنند، همچنین می‌توانند با استفاده درست و به جا باعث وجه تمایز یک اثر باشند. با این شرایط می‌توان در کتاب‌ها و نشریه‌ها به صورت آگاهانه از عناصر فرمی مختلف با توجه به ساختار کلی کار بهره برد و یک ساختار بصری حرفه‌ای و زیبا را ایجاد کرد. عناصر مثل خط، سطح، شکل‌های هندسی و غیر هندسی جزو عناصر فرمی محسوب می‌شوند که معمولا به صورت عناصر واحد و بزرگ در صفحه یا به صورت ریزنقش با تکرار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ابزار صفحه آرایی (نرم افزار صفحه آرایی)
امروزه ، صفحه آرایی با وجود امکانات فراوان نشر رومیزی و گسترش فراوان ارتباطات، دوره جدیدی از رشد و تکامل خود را آغاز کرده است و روز به روز اهمیت این شاخه‌ی گرافیک بیشتر آشکار می‌شود. در حال حاضر صفحه‌آرایی، توسط کامپیوتر و برنامه‌های مایکروسافت ورد، ادوبی ایندیزاین و … انجام می‌شود که بین نرم‌افزارهای شناخته شده نشر روزمیزی، بهترین نرم‌افزار ادوبی ایندیزاین Adobe InDesign است که امکانات کامل و هوشمندانه‌ای را برای تولید نشریات مختلف، در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
منبع: 1