داستان سقوط برند نوکیا: نوکیا برندی است که هر فردی در دنیای فناوری با آن آشنایی دارد. برندی که برای سالها، بزرگترین تولیدکننده گوشی موبایل در جهان بود.
نوکیا (Nokia) شرکت فنلاندی با گسترهی فعالیت بینالمللی است که تاریخچهای بیش از ۱.۵ قرن دارد. این شرکت در حال حاضر در صنایع مخابراتی، فناوری اطلاعات و محصولات الکترونیکی فعالیت دارد. مقر اصلی نوکیا در حال حاضر در شهر اسپو واقع در شهرستان بزرگ هلسینکی فنلاند واقع است.
نوکیا در حال حاضر بهعنوان شرکتی با مسئولیت محدود و سهامی عام فعالیت میکند که در قوانین بینالمللی با نام Public Limited شناخته میشود. سهام این شرکت در بازار سهام نیویورک و هلسینکی عرضه شده است و طبق آخرین آمار در رتبه ی ۴۱۵ بزرگترین شرکتهای دنیا معروف به فورچن ۵۰۰ قرار دارد.
تاریخچهی ۱۵۲ سالهی برند نوکیا با صنایع گوناگونی گره خورده است. این شرکت ابتدا بهعنوان کارخانهی تولید کاغذ مواد اولیهی آن تأسیس شد. در قرن بیستم و با گسترش صنایع مخابراتی، نوکیا نیز به این بازار وارد شد و در طی سالیان فعالیت، به یکی از بزرگترین شرکتهای این صنعت تبدیل شد. علاوه بر فعالیتهای زیرساختی، نوکیا در تولید محصول برای کاربران نیز بسیار موفق بود و طی سالهای متمادی بهعنوان بزرگترین تولیدکنندهی گوشی موبایل شناخته میشد.
در حال حاضر این شرکت بخش تولید گوشیهای تلفن همراه را پس از یک فروش و خرید دوباره، تحت لیسانس شرکت HMD Global اداره میکند. تمرکز اصلی نوکیا بخشهای زیرساختی مخابراتی، اینترنت اشیاء و واقعیت مجازی است. دوران اوج این برند در سال ۲۰۰۰ بود که حباب صنایع مخابراتی، نوکیا را صاحب ۴ درصد از تولید ناخالص ملی در فنلاند، ۲۱ درصد از صادرات کشور و ۷۰ درصد از ارزش بازار هلسینکی کرده بود.
تارخچهی شرکتی که امروز با نام نوکیا میشناسیم، به سال ۱۸۶۵ و تأسیس کارخانهی تولید تختههای فیبری توسط یک مهندس معدن فنلاندی-سوئدی بازمیگردد. این مهندس فنلاندی، فردریک ایدستام نام داشت که کارخانهی خود را در نزدیکی شهر تمپر تأسیس کرد. کارخانهی بعدی ایدستام در سال ۱۸۶۸ و در نزدیکی شهر نوکیا تأسیس شد که به خاطر نزدیکی به رودخانهی Nokianvirta، از منابع مناسبی برای تأمین انرژی آبی بهرهمند بود. نام نوکیا سه سال بعد متولد شد. در این سال، ایدستام به همراه دوستش لئو میشلن، شرکتی با مسئولیت محدود بهنام Nokia تأسیس کردند.
میشلن در سالهای پایانی قرن ۱۹ قصد داشت کسبوکار شرکت را در صنایع الکتریکی نیز گسترش دهد که ایدستام با او مخالف بود. سرانجام ایدستام در سال ۱۸۹۶ بازنشسته شد و با شروع قرن بیستم و در سال ۱۹۰۲، میشلن شرکت را بهصورت رسمی وارد صنعت پرطرفدار الکتریسیته کرد.
در سال ۱۹۰۴، ادوارد پولون، یکی از تاجران بزرگ فنلاندی، شعبههایی از کارخانههای تولید محصولات لاستیکی خود را در نزدیکی شهر نوکیا تأسیس کرد و از نام نوکیا برای کارخانههایش استفاده کرد. شرکت مادر این کارخانهها، Finnish Rubber Works نام داشت که در سال ۱۹۲۲ با نوکیا شریک شد و تحت رهبری پولون به فعالیت ادامه داد. دلیل این شراکت از طرف نوکیا، بحران اقتصادی پس از جنگ جهانی اول و قرار گرفتن در آستانهی ورشکستگی بود. شرکت Finnish Cable Works (با نام فنلاندی Suomen Kaapelitehdas Oy)، تولیدکنندهی کابل الکتریکی، تلفن و تلگراف نیز در همین سال به شرکت اصلی اضافه شد.
پس از جنگ جهانی دوم، شرکت تولید کابل بهمنظور پرداخت غرامت جنگی، به اتحادیهی جماهیر شوروی کابل صادر میکرد. این تبادلات، اولین قدمها برای تصاحب بازارهای بزرگتر توسط این شرکت بود. بههرحال این سه شرکت باوجود عدم ادغام، تحت مدیریت یک نفر یعنی پولون به فعالیت ادامه دادند و او بهمدت ۳۰ سال در سمت رئیس هیئت مدیره، مدیر اجرایی و بزرگترین سهامدار آنها به فعالیت پرداخت.
در سال ۱۹۶۷، سه شرکت نوکیا، Kaapelitehdas و Finnish Rubber Works با هم ادغام شدند و شرکت بزرگتری با نام Nokia Corporation تشکیل دادند. شرکت جدید در ۴ بخش اصلی فعالیت میکرد: جنگلداری، تولید کابل، تولید محصولات لاستیکی و الکترونیک. ورود این شرکت به صنعت مخابرات و شبکه در ابتدای دههی ۱۹۸۰ اتفاق افتاد.
علاوه بر بخشهای گفتهشده، نوکیا در تولید محصولات نظامی نیز دست داشت و در همان سالهای ابتدایی فعالیت، تجهیزاتی برای نیروهای نظامی فنلاند تولید میکرد. دستگاه پیامرسانی رمزنگاریشدهی Sanomalaite M/90 و ماسک ضد گاز M61 از محصولات اولیهی نظامی این شرکت بودند.
نوکیا همزمان با گسترش اولیه، جایگاه خود را در بازار بزرگ اتحاد جماهیر شوروی نیز گسترش میداد. این شرکت در دههی ۱۹۷۰ حضوری جدی در بازار شوروی داشت و محصولاتی همچون تجهیزات مراکز مخابراتی و انواع محصولات رباتیک را در این کشور به فروش میرساند. دههی ۱۹۸۰ دوران اوج فروش محصولات نوکیا در شوروی بود که سود زیادی به حسابهای این شرکت جاری کرد.
با شروع دههی ۱۹۹۰ میلادی و پس از فروکش کردن نسبی درگیریهای جنگ سرد، دولت آمریکا به این شرکت فناوریمحور جدید علاقهمند شد. همکاری آمریکاییها با نوکیا به این صورت بود که آنها تجهیزات لازم برای ساخت محصولات را به نوکیا میفروختند و در عوض، از روند پیشرفت فناوری در شوروی اطلاعات کسب میکردند. این ادعا توسط وزیر دفاع سابق آمریکا یعنی ریچارد پرل عنوان شده است. البته این نوع از مراودات در زمان جنگ سرد طبیعی بود.
کری کایرامو یکی از تأثیرگذارترین مدیران تاریخ نوکیا بود. او در سال ۱۹۷۷ بهعنوان مدیرعامل این شرکت انتخاب شد و تغییراتی اساسی در کسبوکار آن ایجاد کرد. در زمان او فنلاند بهنوعی به قطب فناوری شمال اروپا تبدیل شد و لقب «ژاپن شمال» را به خود اختصاص داد. در زمان مدیریت کایرامو، نوکیا شرکتهای متعددی را به زیرمجموعههای خود اضافه کرد.
شرکت تولید تلویزیون Salora در سال ۱۹۸۴، شرکت تولید محصولات الکترونیکی و کامپیوتر Luxor AB در سال ۱۹۸۵ و شرکت فرانسوی تولیدکنندهی تلویزیون Oceaninc در سال ۱۹۸۷، از خریدهای بزرگ نوکیا در دههی ۱۹۹۰ میلادی بودند. خرید این شرکتها، نوکیا را بعد از فیلیپس و تامسون به رتبهی سوم بزرگترین تولیدکنندهی تلویزیون در اروپا رساند. زیرمجموعهی تولید تلویزیون نوکیا در سال ۱۹۹۶ تعطیل شد.
در سال ۱۹۸۷، شرکت Schaub-Loren که زیرمجموعهی محصولات عمومی شرکت آلمانی Srandard Elektrik Lorenz یا SEL بود، به مالکیت نوکیا در آمد. این شرکت بخشی از تفاهمنامهی بینالمللی سل با آمریکا تحت عنوان Internayional Telephone & Telegraph بود که پس از فروش، محصولات خود را با برند ITT Nokia به بازار عرضه میکرد.
نوبت خرید بعدی به بخش کامپیوتر شرکت اریکسون اینفورمیشن رسید. این شرکت در تولید ترمینالهای برند آلفاسکاپ، ماشین تایپ و مینیکامپیوتر فعال بود و همچنین، کامپیوترهای خانگی کپیشده از کامپیوتر IBM را تولید میکرد. ادغام این شرکت با نوکیا که خود محصولاتی مانند MikroMikko در بازار کامپیوتر داشت، باعث تولد بخش جدید بهنام نوکیا دیتا شد.
شرکت تولید گوشی موبایل Mobira در ابتدایی دههی ۱۹۹۰ توسط نوکیا خریداری شد. این شرکت در سال ۱۹۸۱ شبکهی ارتباطی Nordic Mobile Telephone یا NMT را معرفی کرده بود که بهعنوان اولیت شبکهی سلولار بینالمللی و اولین سسیستم رومینگ بینالمللی شناخته میشد. اولین محصول موبیرا در داخل نوکیا نیز بهعنوان اولین گوشی موبایل نوکیا شناخته میشد و موبیرا سناتور نام داشت. این گوشی موبایل برای کار در اتومبیل طراحی و ساخته شده بود.
موبیرا تاکمن محصول بعدی بود که قابلیت استفاده در بیرون از خودرو نیز داشت. این گوشی همراه پنج کیلوگرمی، از قدمهای اولیهی جدی نوکیا در بازار گوشی موبایل بود.
در زمان خرید موبیرا، نوکیا علاقهی زیادی به تولید گوشی هوشمند از خود نشان نمیداد. مدیران آن زمان نوکیا معتقد بودند که گوشیهای موبایل محصولاتی بلندپروازانه هستند که تنها به فیلمهای جیمز باند تعلق دارند. بههرحال صرف نظر از تمایل این مدیران به ورود به بازار جدید، درآمد شرکت تحت مدیریت آنها به ۲.۷ میلیارد دلار در سال رسیده بود.
اولین گوشی کاملا همراه نوکیا پس از موبیرا سناتور، Mobira Cityman 900 بود که در سال ۱۹۸۷ معرفی شد. این گوشی همراه ۸۰۰ گرمی با قیمت سرسامآور ۵۴۰۰ دلار عرضه شد و فروشی فوقالعاده داشت. گوشی سیتیمن به محبوبیت زیادی دست یافت و پس از آن که میخائیل گورباچوف از آن برای تماسی تلفنی از هلسینکی به موسکو استفاده کرد، لقب «گوربا» را دریافت کرد.
این شرکت علاوه بر تولید گوشیهای موبایل، در توسعهی شبکههای ارتباطی مخابراتی نیز با دیگر شرکتها همکاری میکرد. آنها در دههی ۱۹۹۰ در توسعهی استانداردهای شبکهی GSM به همراه زیمنس فعالیت داشتند و اولین رونمایی از این شبکه را در یکم ژوئیه سال ۱۹۹۱ توسط نخست وزیر وقت فنلاند، اری هولکری انجام دادند. یک سال بعد، گوشی موبایل نوکیا ۱۰۱۱ (معروف به سیتیمن ۲۰۰۰) بهعنوان اولین گوشی مخصوص کاربران عادی معرفی شد. این گوشی موبایل قابلیت برقراری تماس به مدت ۹۰ دقیقه و ذخیرهی ۹۹ شمارهی مخاطب داشت.
داستان سقوط برند نوکیا
منبع :