روغن نعناع روغن اسانسی است که از برگ‌های تازه نعنا گرفته می‌شود و اغلب کاربرد زیادی در آروماتراپی دارد. اگرچه روغن رقیق شده در پخت و پز نیز استفاده می‌شود.
نعناع گیاهی معطر است که یک خانواده‌ی گسترده شامل نعناع فلفلی، پونه و … را تشکیل می‌دهد. روغن اسانس نعناع و نعناع فلفلی را می‌توان از برگ گیاه نعناع استخراج کرد و برای اهداف مختلف به کار برد؛ از جمله کاربرد آرایشی و بهداشتی و خوراکی به عنوان یک افزودنی جهت بهره‌مندی از عطر دلپذیر و خاصیت خنک‌کنندگی آن. همچنین برخی معتقدند که آن به رشد مو‌ها نیز کمک می‌کند. برای اطلاع از خواص و مضرات این روغن ادامه‌ی این مطلب را از دست ندهید.
انواع
روغن نعناع را می‌توان به اشکال مختلف یافت. برخی از نمونه‌های آن عبارتند از:
- روغن اسانس: فرم بسیار غلیظی است که از آن می‌توان برای آروماتراپی یا به صورت رقیق‌شده روی پوست استفاده کرد.
- عصاره نعناع: یک شکل رقیق‌تر است که می‌توان به عنوان طعم‌دهنده به غذا‌ها استفاده کرد.
- کپسول روغن نعناع: از این کپسول‌ها به عنوان مکمل غذایی مصرف می‌شود
روغن نعناع بوی بسیار تیزی دارد که خنک‌کننده و طراوت‌بخش است که احتمالا با طعم و احساس آن آشنا هستید. اجزای شیمیایی اصلی آن شامل منتول و منتون هستند، اگرچه عناصر مهم دیگری نیز در آن وجود دارد.
کاربرد‌های
روغن نعناع دارای کاربرد‌های متنوعی است. به عنوان مثال، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به عنوان درمان برای انواع بیماری‌ها از جمله سندروم روده تحریک پذیر، حالت تهوع و سایر مشکلات گوارشی و همچنین سرماخوردگی
- مصرف موضعی برای درمان خارش، درد عضلانی و سردرد
- افزودنی برای مواد غذایی و دهانشویه‌ها
- افزودنی برای رایحه‌بخشی به صابون‌ها و مواد آرایشی
خواص
روغن نعناع، پیشینه‌ی زیادی در درمان بیماری‌ها دارد که به زمان مصر باستان، یونان و روم باز می‌گردد. اما تحقیقات پزشکی جدید در مورد فواید آن چه می‌گویند؟ ازآنجا که برخی از مزایای احتمالی روغن نعناع براساس تجربیات شخصی است، تحقیقات زیادی در این زمینه در حال انجام هستند که ما برخی از نتایج آن‌ها را در ادامه بررسی خواهیم‌کرد.
۱. کمک به درمان سندروم روده تحریک‌پذیر
بسیاری از تحقیقات انجام شده در رابطه با خواص روغن نعناع، بر اثرات آن بر روی سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) متمرکز شده‌است. IBS یک بیماری مزمن درستگاه گوارش است که می‌تواند باعث درد شکم، اسهال و یبوست شود. یک آزمایش که اثربخشی کپسول آن در درمان سندروم روده تحریک‌پذیر را با دارونما‌ها مقایسه کرد، نشان داد که درمان با روغن نعناع باعث بهبود درد شکم و سایر علائم این بیماری می‌شود.
اینکه روغن نعناع چگونه به کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر و سایر بیماریهای دستگاه گوارش کمک می‌کند، تا حد زیادی برای دانشمندان ناشناخته‌است، اما برخی احتمالات عبارتند از:
- شل کردن عضلات صاف دستگاه گوارش
- اثر ضد التهابی
- تاثیرگذاری بر باکتری‌های مفید در دستگاه گوارش
- کاهش احساس درد در دستگاه گوارش
۲. درمان درد‌ها و بیماریهای گوارشی
روغن نعناع یا منتول، که یکی از اصلی‌ترین اجزای شیمیایی موجود در نعناع است، در ترکیب با زیره برای درمان سوءهاضمه استفاده شده‌است؛ یکی از مهمترین علائم این وضعیت نفخ و درد در ناحیه‌ی معده است. یک مقاله که نتایج تحقیقات مختلف را خلاصه کرده بود، نشان داد که این ترکیب (منتول، روغن نعناع و زیره) می‌تواند به تسکین علائم مرتبط با سوءهاضمه کمک کند. بررسی‌های دیگر نیز حاکی از آنند که مصرف آن در کاهش شدت و طول مدت درد موثر است. با این حال، این روغن بر درمان کولیک موثر نبود.
۳. درمان حالت تهوع
حالت تهوع یکی از عوارضی است که پس از عمل جراحی اتفاق می‌افتد. یک مطالعه که به بررسی تاثیر روغن نعناع استنشاق شده بر تهوع بعد از عمل پرداخت، نشان داد که روغن نعناع می‌تواند این عارضه را کاهش دهد. با اینحال، تحقیقات نشان می‌دهند که آروماتراپی با روغن نعناع تاثیری چندانی بر کاهش شدت تهوع نداشته‌است. حالت تهوع و استفراغ همچنین در مراحل اولیه بارداری تجربه می‌شود. یک مطالعه معتبر که اثرات روغن نعناع در بارداری را بر ۵۶ زن بررسی کرد، نشان داد که رایحه درمانی با روغن نعناع بر تهوع و استفراغ ابتدای بارداری تاثیر مثبت ندارد.
۴. تسکین درد
از روغن زمستان سبز و منتول برای درمان سردرد‌های عصبی، ناشی از میگرن و دلایل دیگر استفاده می‌شود. یک مطالعه به بررسی اثر موضعی محلول ۱۰ درصد منتول برای درمان میگرن پرداخت. در پایان محققان دریافتند که زمانی که این روغن بر روی پیشانی و گیجگاه اعمال شود، می‌تواند تهوع، درد و حساسیت افراد را کاهش دهد. یک تحقیق دیگر نیز همین اثر را بر میگرن بررسی کرد که نشان داد مالش پیشانی با روغن نعنا ، تا حداقل ۲ ساعت از شدت درد می‌کاهد. در مطالعه‌ی دیگر تاثیر قرص روغن نعناع در افراد مبتلا به مشکل بلع و درد قفسه‌ی سینه غیر قلبی پرداخته شد. بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان بهبود علائم خود را گزارش کرده‌اند.
۵. روغن نعناع برای پوست و مو
غالبا در محصولات آرایشی به کار می‌رود، اگرچه تحقیقات محدودی در مورد فواید احتمالی روغن نعناع برای پوست و مو صورت گرفته‌است. یک مطالعه‌ی کوچک به بررسی کاربرد موضعی آن و اثرات آن بر خارش‌های مزمن پرداخت. محققان دریافتند که محلول یک درصد روغن نعناع باعث بهبود شدت و کاهش مدت زمان خارش شده است. یک مطالعه‌ی دیگر نیز اثر آن را بر کاهش خارش‌ها در بارداری بررسی کرد که نشان داد استفاده از محلول ۵.۵ درصد روغن نعنا ، دوبار در روز به مدت دو هفته، شدت خارش را بسیار کمتر کرده. یک مطالعه‌ی حیوانی بر روی موش‌ها نیز حاکی از آن است که مصرف محلول سه درصد روغن نعناع، پس از چهار هفته موجب رشد موهای ضخیم و بلند در موش‌ها شده است.
بسیاری از محصولات زیبایی و شامپو‌ها به دلیل خاصیت خنک کنندگی و عطر نعناع، حاوی روغن نعناع یا منتول هستند. این محتوا می‌تواند به احساس خنکی و تمیزی مو‌ها بیافزاید. اما این روغن در غلظت‌های پایین اثری بر رشد مو‌ها نخواهد داشت. اگر به دنبال افزایش رشد مو‌ها به کمک روغن نعناع هستید، می‌توانید یک یا دو قطره روغن سه درصد را روی موهای خود بمالید. با این کار مقداری احساس سوزش خواهید کرد، اما اگر این میزان بیش از حد تحمل بود باید استفاده را متوقف کنید.
۶. مبارزه با مخمر و باکتری‌ها
روغن نعناع همچنین دارای خواص ضد میکروبی خفیفی است. مطالعات مختلفی برای تعیین اثربخشی آن در برابر انواع مختلف باکتری‌ها و قارج‌ها انجام شده که البته برخی از نتایج ضد و نقض هستند. یک مطالعه نشان داد که آن بر بسیاری از گونه‌های باکتری «استافیلوکوکوس اورئوس»، که برخی در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم بودند، اثرگذار است و سم آن‌ها را مهار می‌کند. اگرچه این اثر بستگی زیادی به دوز روغن داشت و با افزایش دوز، این خاصیت نیز افزایش می‌یافت.
اگرچه این نتایج امیدوارکننده هستند، کاربرد روغن نعناع در مقابل برخی دیگر از باکتری‌ها بی‌تاثیر بود. یک منبع مطالعاتی از سال ۲۰۱۷ به برسی فعالیت چندین روغن اسانس در برابر گونه‌های مختلف مخمر کاندیدا پرداخت. نتایج این تحقیقت حاکی از آنند که اگرچه آن در برابر این نوع قارچ موثر است، اما اثر آن نسبت به سایر روغن‌ها کمتر است.
همچنین در درمان موارد زیر موثر است:
- درمان سوزش سردرد
- تهوع صبحگاهی در بارداری
- درد و گرفتگی در دستگاه گوارش فوقانی
- اسهال
- سرفه
- عفونت مجاری تنفسی و سینوس‌ها
- درد‌های قاعدگی
استفاده غیرخوراکی و موضعی آن ، همچنین برای شرایط زیر مفید است:
- درد‌های عصبی
- دندان درد
- عفونت دهان
- مشکلات مربوط به مفاصل
- راش پوستی ناشی از آلرژی
- دفع حشرات
هشدار‌ها و مراقبت‌های پیش از مصرف
سازمان غذا و داروی آمریکا، توصیه می‌کند که روغن‌های اسانس را طبق دستورالعمل‌های سازنده مصرف کنید.
- روغن‌های اسانس، عموما دارای کاربرد خوراکی نیستند. برخی از عوارض جانبی ناشی از خوردن روغن نعناع شامل سوزش قلب، حالت تهوع و استفراغ است.
- اگر قصد افزودن روغن نعناع به غذا را دارید، عصاره‌ی رقیق شده‌ی نعنا را جایگزین کنید.
- آروماتراپی یا استفاده موضعی از روغن نعناع رقیق شده، خواص بسیار زیاد و خطرات کمی در پی دارد. اما توجه داشته باشید که رایحه‌درمانی نعناع، می‌تواند برای حیوانات خانگی سمی باشد. همواره پیش از استفاده از آروماتراپی حیوانات خانگی و زنان باردار را در نظر بگیرید.
- اگر روغن نعناع را در دوز‌های بالا استفاده کنید، ممکن است دچار مسمومیت شوید. این روغن حاوی یک ترکیب سمی شناخته شده به نام «pulegone» است. مواد آرایشی باید کمتر از یک درصد pulegone داشته باشند، اگرچه در بعضی موارد این مقدار بیشتر است.
- همچنین لازم است به یاد داشته باشید که روغن نعناع بسیار غلیظ است و همواره برای کاربرد موضعی باید رقیق شود. برای رقیق کردن آن ، به ازای هر اونس روغن حامل می‌توانید چند قطره روغن نعناع اضافه کنید.
- در برخی موارد، اعمال روغن نعناع روی پوست ممکن است باعث تحریک یا بثورات پوستی گردد. اگر نگران واکنش پوستی به آن هستید، ابتدا آن را روی یک تکه‌ی کوچک از پوست خود آزمایش کنید.
چه کسانی نباید از آن استفاده کنند؟
افرادی که باید از کاربرد آن امتناع کنند، عبارتند از:
- افراد مبتلا به کمبود G۶PD: این افراد که دچار کمبود آنزیم خاصی به نام «G۶PD» هستند، باید از استفاده از روغن نعناع یا عصاره آن در آروماتراپی خودداری کنند.
- افرادی که دارو‌های خاصی مصرف می‌کنند: رایحه درمان با آن می‌تواند آنزیمی به نام CYP۳A۴، که وظیفه تجزیه بسیاری از دارو‌ها را دارد، را مهار کند. اگر از دارو‌های خاصی استفاده می‌کنید، پیش از استفاده از روغن نعنا با پزشک خود مشورت کنید.
- کودکان و نوزادان: مادران شیرده باید از اعمال روغن نعناع روی سینه‌ی خود خودداری کنند. استنشاق منتول موجود در آن ممکن است عوارض جانبی در آن‌ها ایجاد کند.
- آروماتراپی با نعناع همچنین می‌تواند برای حیوانات خانگی مانند سگ و گربه سمی باشد.
سخن پایانی
روغن نعناع از گیاه نعناع تهیه می‌شود و خواص آن از دیرباز برای درمان بسیاری از شرایط و بیماری‌ها شناخته شده بود؛ از جمله رفع ناراحتی دستگاه گوارش، تسکین حالت تهوع و کاهش درد. درحالیکه برخی از ادعا‌ها در رابطه با خواص آن مبتنی بر تجربیات شخصی است، تحقیقات نشان می‌دهند که این روغن ممکن است برای سندروم روده تحریک پذیر و سایر مشکلات گوارشی و همچنین تسکین درد‌ها مفید باشد. روغن نعنا به طورکلی بی‌خطر است، اما مصرف دوز بالای آن می‌تواند سمی باشد. بعلاوه اینکه همواره باید آن را به صورت رقیق‌شده مصرف کنید.
همچنین می‌توانید درباره عرق نعناع و دمنوش نعناع در ستاره اطلاعات کاملی کسب کنید. اگر در مورد استفاده از روغن نعناع هرگونه سوال یا نگرانی دارید، لازم است با پزشک خود مشورت کنید. آیا شما تا به حال از آن برای درمان مشکلاتی که در بالا ذکر شد استفاده کرده‌اید؟ چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟
منبع: