آیا چیزهایی مانند صداهای بلند و برچسب روی لباس شما را آزار می‌دهند؟ ممکن است منشأ این آزار اختلال پردازش حسی باشد. این اختلال باعث می‌شود فرد قادر به نادیده‌گرفتن اطلاعات حسی بی‌اهمیت نباشد و چیزهایی مانند صدای پس‌زمینه کافه او را آزار بدهند و تحریک کنند. در این مقاله با علت، علائم و روش‌های تشخیص و درمان اختلال پردازش حسی؛ انواع، علائم، روش تشخیص و درمان آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.
اختلال پردازش حسی یا اختلال SPD چیست؟
اختلال پردازش حسی (SPD) وضعیتی عصبی است که توانایی بدن برای دریافت پیام‌ها از حواس و تبدیل این پیام‌ها به پاسخ‌های حرکتی و رفتاری مناسب را مختل می‌کند. علاوه بر این، SPD می‌تواند پردازش اطلاعات دریافتی از طریق بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی را نیز مختل کند.
اگرچه این اختلال بیشتر در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود، ممکن است مردان و زنان در هر سن و نژادی را تحت‌تأثیر قرار بدهد. برخی از کارشناسان معتقدند ۱۰درصد از کودکان دچار یکی از انواع اختلال پردازش حسی می‌شوند. علاوه بر این، افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی بیش فعالی (ADHD)، اختلالات طیف اوتیسم و سندروم ایکس شکننده (Fragile X syndrome) بسیار بیشتر در معرض ابتلا به SPD هستند.
انواع اختلال پردازش حسی
۱. اختلال تعدیل حسی
اختلال تعدیل حسی شایع‌ترین شکل SPD است. این نوع اختلال نشان‌دهنده بروز مشکلی در تنظیم پاسخ به تحریک است. افراد مبتلا به این نوع اختلال کمتر یا بیشتر از حد معمول واکنش نشان می‌دهند، زیرا سیستم عصبی نمی‌داند چه زمانی به محرک‌ها توجه کند یا چه زمانی آنها را نادیده بگیرد.
۲. اختلال تمایز حسی
افراد مبتلا به اختلال تمایز حسی درباره منابع حس‌هایشان سردرگم هستند که می‌تواند منجر به بروز مشکل در تشخیص گرسنگی یا تشخیص حروف و منابع صدا شود.
۳. اختلال حرکتی مبتنی بر حس
اختلال حرکتی مبتنی بر حس منجر به مشکلاتی در انجام کارهایی می‌شود که نیاز به کنترل حرکتی دارند، مانند نگه‌داشتن ظروف، صاف نشستن و حفظ تعادل.
افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی ممکن است با ۱ یا هر ۳ این دسته‌ها با شدت متفاوتی درگیر باشند.
شدت متناقض علائم می‌تواند تشخیص SPD را دشوار کند. در صورت درمان‌نشدن، ممکن است مبتلایان به قدری درگیر این اختلال شوند که برای جلوگیری از تحریک بیش از حد منزوی شوند. همچنین می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی ثانویه، انزوای اجتماعی یا بروز مشکلاتی در مدرسه یا محیط کار شود.
علائم اختلال پردازش حسی
یکپارچگی حسی فرایندی است که مغز اطلاعات حواس ما (لامسه، بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و همچنین تعادل) را پردازش می‌کند تا بتوانیم به محیط خود پاسخ مناسبی دهیم. فردی با یکپارچگی حسی خوب، محرک‌های مهم را خودکار از بقیه تشخیص می‌دهد و فیلتر می‌کند. در مدرسه بدون فکرکردن به وضعیت خود پشت میزش می‌نشیند و هیاهوی راهروی مدرسه باعث پرت‌شدن حواسش نمی‌شود. در خیابان توجهی به صداهای بلند بوق ماشین‌ها نمی‌کند، اما حواسش به اتوبوس هست و به راننده اشاره می‌کند که قبل از عبور از خیابان منتظرش بماند.
محرک‌های بیرونی مانند صداها و مناظر برای افراد مبتلا به این اختلال کسل‌کننده هستند. این افراد برای برانگیختن خود میل به تحریک بیشتری دارند و رفتار تحریک‌طلبانه آنها ممکن است به‌راحتی با ADHD و کنترل ضعیف تکانه اشتباه گرفته شود.
برخی از مهمترین علائم اختلال پردازش حسی عبارت‌اند از:
- احساس اینکه سایه‌ای بر دنیای بیرون کشیده شده است؛
- تجربه خاموش و بی‌صدای مناظر، صداها و لمس؛
- احساس مکرر اضافه بار حسی (Sensory overload).
علائم اختلال پردازش حسی در کودکان
کودکی معمولی که در حال ماسه‌بازی است، می‌تواند عرق ریخته‌شده روی صورت و گردنش را نادیده بگیرد، چون ماسه‌بازی و نسیمی را که خنکش می‌کند دوست دارد. کودک مبتلا به SPD نمی‌تواند هیچ‌چیز را نادیده بگیرد؛ عرق روی پیشانی یا گردنش حواسش را پرت می‌کند و برایش آزاردهنده است و بادی که در حال وزیدن است هم باعث می‌شود حالش بدتر شود نه بهتر.
به این دلیل که کودک توانایی درونی کنارآمدن با این تحریکات را ندارد، ممکن است با ناامیدی به شن و ماسه لگد بزند، به هم‌بازی‌هایش حمله کند و بازی را به هم بزند. احساسات بد مدت‌ها پس از ازبین‌رفتن محرک‌های فیزیکی با او باقی می‌مانند.
علل اختلال پردازش حسی
مانند ADHD، علل اختلال پردازش حسی هم ممکن است نامشخص باشد. گاهی ابتلای کودک به این اختلال ژنتیکی است، اما عوامل بیرونی نیز می‌توانند کودکان را در معرض این اختلال قرار دهند. این عوامل عبارت‌اند از:
- محرومیت از مادر؛
- زایمان زودرس؛
- سوءتغذیه قبل از تولد؛
- حضور در مراکز مراقبت سازمانی مانند پرورشگاه از سن کم.
تعامل‌برقرارنکردن با کودک و محرومیت از شیر مادر نیز می‌توانند مانع تقویت یکپارچگی حسی او شوند. این علل بیشتر در بین کودکانی دیده می‌شوند که در پرورشگاه بزرگ می‌شوند یا به فرزندخواندگی گرفته می‌شوند. عفونت‌های مکرر گوش قبل از ۲سالگی نیز می‌تواند یکی از عوامل خطر ابتلا به این اختلال باشد.
محرک‌های رایج SPD
- برس‌زدن مو؛
- لباس‌های تنگ یا پارچه‌های زبر؛
- صداهای بلند مانند رعد؛
- نورهایی مانند فلاش دوربین یا آفتاب؛
- شنا در دریاچه؛
- برچسب روی لباس؛
- بوهای شدید مثل عطر یا مواد شوینده معطر.
تشخیص اختلال پردازش حسی
هنگامی که علائم SPD را در خود یا فرزندتان مشاهده کردید، برای تشخیص درست به متخصص آگاه یا کاردرمانگر آموزش‌دیده مراجعه کنید. بسیاری از افراد مبتلا به SPD هرگز تشخیص دقیقی دریافت نمی‌کنند. علائم این اختلال می‌تواند مانند بسیاری از بیماریهای عصبی دیگر باشد و اغلب به‌اشتباه ADHD، ناتوانی یادگیری یا حتی اختلال رشد فراگیر تشخیص داده می‌شود.
ارزیابی برای تشخیص SPD ممکن است شامل معاینه فیزیکی و ارزیابی گفتار و زبان باشد. علائم این اختلال از فردی به فرد دیگر متفاوت است، پس پزشکی را پیدا کنید که درک درستی از این اختلال داشته باشد. معمولا کاردرمانگران آموزش‌دیده در زمینه پردازش حسی برای تشخیص این بیماری واجد شرایط هستند.
درمان اختلال پردازش حسی
بیشتر افراد مبتلا به SPD با مراجعه به کاردرمانگر فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که به بازآموزی حواس کمک می‌کنند. برخی از این تکنیک‌ها عبارت‌اند از:
- رویکرد یکپارچگی حسی (SI): در این روش حواس فرد بدون ایجاد احساس شکست در او، به چالش کشیده می‌شوند. هدف این است که با گذشت زمان آموزش‌های داده‌شده به فرد در دنیای خارج از کلینیک نیز به کار گرفته شوند.
- رژیم حسی: در این روش فعالیت‌ها به‌شیوه‌ای ملایم و سرگرم‌کننده معرفی می‌شوند تا تجربه طیف وسیعی از احساسات را برای بیمار راحت کنند. این رویکرد زمانی بهترین کارایی دارد که بیماران این فعالیت‌ها را در خانه و با خانواده خود انجام دهند.
- شنیدار درمانی (LT): این تکنیک شامل گوش دادن به انواع فرکانس‌ها و الگوهای صدا برای تحریک مغز است.
- کاردرمانی: گاهی برای درمان کودک از کاردرمانی استفاده می‌شود. این روش درمانی می‌تواند مهارت‌های حرکتی ظریف مانند دست‌خط و استفاده از قیچی و مهارت‌های حرکتی بزرگ‌تر مانند بالارفتن از پله‌ها و پرتاب توپ را بهبود ببخشد. همچنین کودک مهارت‌های روزمره مانند لباس‌پوشیدن و نحوه استفاده از ظروف را هم می‌آموزد.
هم کاردرمانی و هم شنیداردرمانی از اصول نظریه نوروپلاستیسیته استفاده می‌کنند؛ بر اساس این نظریه، مغز می‌تواند با تجربه تغییر کند. البته این می‌تواند به معنای ماه‌ها یا حتی سال‌ها تمرین باشد.
تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند برای درمان اختلال پردازش حسی مفید باشد.
زندگی با اختلال پردازش حسی
زندگی با وجود این اختلال می‌تواند سخت باشد. والدین کودکان مبتلا به SPD ممکن است گاهی احساس تنهایی کنند یا احساس کنند که مدام باید برای توجیه رفتار فرزندشان بهانه بیاورند. حتی ممکن است از بردن فرزندشان به مکان‌های عمومی اجتناب کنند.
بزرگ‌سالانی که مبتلا به اختلال پردازش حسی هستند نیز ممکن است گوشه‌گیر شوند. اضافه بار حسی می‌تواند مانع خروج آنها از خانه شود حتی رفتن به فروشگاه یا سر کار را هم برایشان دشوار کند.
بزرگ‌سالانی که با این اختلال دست‌وپنجه نرم می‌کنند باید با کاردرمانگر کار کنند. درمانگر می‌تواند به آنها کمک کند واکنش‌های جدید به محرک‌ها را بیاموزند. این کار می‌تواند منجر به تغییر نحوه برخورد آنها با موقعیت‌های خاص شود و زندگی‌شان را بهبود ببخشد.
این اختلال حتی اگر با درمان یا افزایش سن بهتر شود، ممکن است هرگز از بین نرود. رویدادهای مهم زندگی یا استرس می‌توانند علائم آن را تشدید کنند.
امیکرون در کودکان؛ هرآنچه باید بدانید
امیکرون با سرعت زیادی در حال انتشار است و برخلاف سایر انواع ویروس کرونا تعداد زیادی از مبتلایان به این بیماری کودکان هستند. به همین دلیل طبیعی است که والدین نگران ابتلای فرزند کوچکشان به این بیماری باشند و با هر بار تودماغی صحبت‌کردن کودک شک کنند که شاید او به کرونا مبتلا شده باشد. ممکن است از خودتان بپرسید امیکرون در کودکان چه علائمی دارد و چه راهی برای پیشگیری از آن وجود دارد. برای رسیدن به جواب این سؤالات تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
امیکرون در کودکان چگونه است؟
بیشتر اطلاعات ما درباره امیکرون مربوط به بزرگ‌سالان است. این اطلاعات نشان می‌دهند که امیکرون در مقایسه با سویه دلتا شدت کمتری دارد و بعضی علائم آن شبیه سرماخوردگی است، اما شدتش برای افراد غیرواکسینه بیشتر از سرماخوردگی است. خوشبختانه چند روش برای تمایز این دو بیماری وجود دارد. امیکرون بیشتر مسیر هوایی فوقانی را درگیر می‌کند، در حالی که سویه‌های دیگر کرونا ریه را بیشتر درگیر می‌کردند. در بیماری امیکرون سلول‌های ریوی کمتری درگیرند به همین دلیل شدت بیماری کمتر است.
هرچند بیشتر کودکان بیماری خفیف را تجربه می‌کنند، تصور اینکه کودک شما نتواند نفس بکشد کمی ترسناک است. بسیاری از کودکان با گلودرد شدید، سرفه، گرفتگی بینی و تب به بیمارستان منتقل می‌شوند. البته بیشتر آنها نیازی به بستری‌شدن در بیمارستان ندارند و با تجویز کورتیکواستروئید توسط پزشک، التهاب مجرای تنفسی‌شان کاهش پیدا می‌کند. به‌رغم تعداد زیاد بستری‌ها در بیمارستان نرخ مرگ ناشی از امیکرون پایین است.
علائم امیکرون در کودکان
گاهی علائم امیکرون در کودکان شبیه سرماخوردگی است. اما معمولا علائم کووید ۱۹ شدیدتر از گرفتگی، آبریزش بینی، سرفه و گلودرد معمول است و معمولا تب زیاد و مشکل تنفسی هم مشاهده می‌شود.
از زمان شیوع امیکرون تعداد کودکانی که با علائم خناق به بیمارستان مراجعه می‌کنند بیشتر شده است. در این حالت، قسمت فوقانی دستگاه تنفسی ملتهب‌شده و تنفس سخت می‌شود. از طرفی بیشتر کودکان در دوران امیکرون تست کرونایشان مثبت بود. دستگاه تنفسی کودکان از بزرگ‌سالان کوچک‌تر است، بنابراین عفونت آن بیشتر خودش را نشان می‌دهد. در بعضی موارد علائم بیماری بعد از ۵ روز از بین می‌رود، اما در سایر کودکان علائم فقط با درمان خانگی برطرف نمی‌شود. از طرفی کودکان بدون علامتی هستند که تست امیکرونشان مثبت است.
عوارض بلندمدت امیکرون هنوز مشخص نیست. حتی ممکن است احتمال ابتلا به دیابت را در کودکان افزایش دهد.
پیشگیری از امیکرون در کودکان
تزریق واکسن به کودکان زیر ۵ سال توصیه نمی‌شود، اما روش‌های دیگری برای حفظ ایمنی‌شان وجود دارد. بهترین راه مقابله با این بیماری پیشگیری از ابتلا، ماسک‌زدن، انجام آزمایش‌های لازم، پیروی از دستورالعمل‌های قرنطینه و رعایت فاصله اجتماعی است. والدین با رعایت این موارد می‌توانند از ابتلای کودک به بیماری امیکرون پیشگیری کنند. از طرفی بهتر است فرد مشکوک به کرونا بلافاصله تست کرونا بدهد. هرچقدر ابتلا به کرونا زودتر تشخیص داده شود، دوره قرنطینه زودتر شروع می‌شود و احتمال بهبودی بیشتر است. از طرفی بهتر است همه افراد دوز واکسیناسیون کرونا را کامل کنند و واکسن تقویت‌کننده یا همان بوستر را بزنند و برای کاهش ابتلای کودکان، کودک تنها با افراد واکسینه‌شده در تماس باشد. البته باز هم احتمال ابتلای کودک به بیماری وجود دارد.
زمان مراجعه به پزشک
بسیاری از والدین درباره کرونا و سویه امیکرون نگران هستند. قطعا شما تنها نیستید. اگر کودکتان مشکوک به امیکرون است، بهتر است آزمایش کرونا را انجام دهید. البته بهتر است به‌جز در موارد ضروری به اورژانس مراجعه نکنید تا افرادی که واقعا نیاز دارند امکان استفاده از خدمات را داشته باشند.
برای موارد خفیف بیماری بهتر است از داروهای کاهش تب مثل استامینوفن استفاده کنید. اگر کودکتان ۶ماهه یا بزرگ‌تر است، می‌توانید از ایبوپروفن استفاده کنید. در کنار تمام این موارد، مصرف مایعات فراوان و استراحت را فراموش نکنید. اگر آزمایش کرونای کودک مثبت است، او را قرنطینه کنید تا بیماری به دیگران منتقل نشود و اگر سؤالی دارید، از پزشک اطفال بپرسید.
سؤالات رایج درباره امیکرون کودکان
۱. آیا امیکرون بیشتر به کودکان آسیب می‌زند؟
به‌دلیل سرعت بالای انتقال امیکرون، آمار کودکان مبتلای بستری‌شده در بیمارستان بیشتر از سویه‌ها دیگر است. زیرا بیشتر آنها واکسینه نشده‌اند و سیستم ایمنی ضعیفی‌تری دارند. اما این کودکان کمتر به مداخلات پزشکی مثل ونتیلاتور یا دستگاه اکسیژن نیاز دارند.
۲. شدت عفونت امیکرون در کودکان چقدر است؟
امیکرون کمتر از سویه دلتا موجب بستری‌شدن یا مرگ می‌شود، اما ممکن است در کودکان شدیدتر از بزرگ‌سالان باشد. به‌طور کلی عفونت مزمن کرونا در کودکان بهبود می‌یابد، اما این نگرانی وجود دارد که علائم ماه‌ها باقی بمانند و در موارد نادر سندروم التهابی چندسیستمی در کودکان (MIS-C) ایجاد شود. البته هنوز برای نتیجه‌گیری درباره عوارض طولانی‌مدت کرونا زود است. علائم این بیماری معمولا ۲ تا ۴ هفته بعد از عفونت ایجاد می‌شوند.
۳. آیا می‌توان با وجود امیکرون کودکان را به مهدکودک فرستاد؟
این مسئله انتخاب خانواده‌هاست. شاید در خانواده‌هایی که هر دو والد شاغل هستند راهی جز این وجود نداشته باشد. اما باید دستورالعمل‌های بهداشتی رعایت شوند. لازم است کودکان بالای ۲ سال ماسک بزنند، کلاس‌ها فضای کافی داشته باشند و کودکان در فضای باز غذا بخورند.
۴. توصیه‌های لازم برای والدین کودکان زیر ۵ سال در دوران کرونا چیست؟
- مادران باردار واکسن کرونا را دریافت کنند، زیرا آنتی‌بادی به جنین منتقل می‌شود.
- در صورت ابتلای کودک، دادن مایعات فراوان و استراحت فراموش نشود.
- برای کودکان از ماسک‌های جراحی استفاده نکنید.
شما تجربه‌ای از ابتلای کودکان به امیکرون دارید؟ کودک شما یا نزدیکانتان مبتلا به امیکرون شده؟ براساس مشاهده شما علائم کرونا امیکرون در کودکان چیست؟ چه روش درمانی را توصیه می‌کنید؟
منبع: