سپتوپلاستی (Septoplasty) چیست؟
تیغه بینی در وسط بینی ، در بین دو حفره بینی، قرار می گیرد. تیغه بینی در حالت متعادل باید در وسط بینی قرار بگیرد. وقتی که تیغه بینی از جای خود منحرف می شود، فضای آن طرف از حفره بینی را که به طرف آن متمایل می شود را اشغال می کند و جلوی عبور هوا را می گیرد. در این حالت اغلب حفره مجاور نیز گشاد می شود.
چون انحراف موجود در بینی به خاطر قسمت اضافه ای از غضروف است، در این جراحی مقداری از غضروف اضافی باید بریده شود. تحت بیهوشی عمومی، جراح از سوراخ های بینی برشی در روی تیغه بینی ایجاد می کند تا به غضروف و به قسمتهای اضافی غضروفی برسد. معمولاً یک تکه L شکل غضروفی در قسمتهای پشتی و جلویی نگه داشته می شود تا خود بینی روی آن تکیه کند. بعد از اینکه قسمتهای اضافه استخوان و غضروف بیرون درآورده شد، سپتوم یا تیغه بینی با تیوب ها، تیغه ها، و بخیه سر جایش محکم می شود
سپتوپلاستی (Septoplasty) یا بازسازی تیغه یا اصلاح انحراف تیغه میانی بینی، نام عمل جراحی اصلاحی است که در آن تیغهٔ بینی در وسط بینی، در بین دو حفره بینی، قرار می‌گیرد. تیغه بینی در حالت متعادل باید در وسط بینی قرار بگیرد. وقتی که تیغه بینی از جای خود منحرف می‌شود، فضای آن طرف از حفره بینی را که به طرف آن متمایل می‌شود را اشغال می‌کند و جلوی عبور هوا را می‌گیرد. در این حالت اغلب حفره مجاور نیز گشاد می‌شود.
عمل جراحی انحراف بینی
انحراف بینی یک عارضه نسبتاً شایع است که بسته به درجات آن، عوارض متفاوتی دارد. این عارضه عموماً به جراحی نیاز دارد. انحراف بینی، به آسیب غضروف تیغه میانی بینی گفته می‌شود که در داخل حفره بینی ایجاد شده و ممکن است در ظاهر دیده نشود، اما مشکلات شدیدی مانند سردرد، گرفتگی بینی و سینوزیت برای فرد ایجاد می‌کند که می‌تواند بسیار دردناک باشد. لازم به ذکر است، منظور از انحراف بینی، کج‌بودن تیغه داخل بینی است، نه خود بینی. این اختلال معمولاً با یک شکستگی ساده یا بر اثر تصادف ایجاد می‌شود. عمده‌ترین تفاوت انحراف بینی و کجی بینی این است که جراحی انحراف بینی، درمانی است، اما عمل کجی بینی، جنبه زیبایی دارد.
انواع انحراف بینی و علائم آن
- گاهی تیغه وسط بینی کج است در نتیجه یک یا هردو حفره بینی بسته می‌شود.
- در برخی موارد تیغه وسط بینی و به موازات آن، ساختار بینی هم کج است، اما هیچ‌یک از حفره‌های بینی مسدود نیست.
- در حالت سوم هم کل هرم بینی و تیغۀ وسط بینی کج است، به‌گونه‌ای که حفره‌های بینی مسدود است..
معمولاً ناهنجاری‌های مربوط به انحراف بینی علائمی ندارند و ممکن است حتی شخص متوجه این مشکل نشود. برخی علائم آن به شرح زیر است:
- انسداد مجاری سینوس‌ها و تشدید سینوزیت
- گرفتگی بینی
- خروپف در خواب
- کم‌شدن حس بویایی
- سردرد
- خشک‌شدن و خونریزی بینی
- عفونت مکرر گوش
- درد صورت
- فرد ترجیح می‌دهد به یک سمت مشخص بخوابد
- ایجاد ترشحات خلطی در پشت گلو بینی
- صدای تو دماغی
- سوزش گلو
- در موارد شدید آپنه خواب
دلایل انحراف بینی
تکاملی و ژنتیکی:
اولین و مهم‌ترین عامل بروز انحراف بيني، به‌دلیل اختلافات ژنتیکی است که به‌دلیل اختلاف نوع جثه پدر و مادر رخ می‌دهد که با بالاتررفتن سن، بیشتر نمایان می‌شود. به این صورت که تیغه هنگامی که می‌خواهد رشد کند به‌خاطر این عدم تشابه که از والدین به ارث برده بهطور نامتقارن در دو طرف بینی رشد می‌کند، بنابراین رشد تیغه، گوشت و پوست با هم همخوانی لازم ندارند و در نتیجه تیغه بینی انحراف پیدا می‌کند.
ضربه به بینی یا شکستگی :
دومین عامل، صدمه و ضربه خوردن بینی است که ممکن است در کودکی یا بزرگسالی اتفاق بیفتد.
هرچند بافت غضروفی بینی نسبت به استخوان انعطاف‌پذیری بیشتری دارد، اما اگر ضربه شدیدی به بینی وارد شود، ممکن است موجب نحراف تیغه بینی شود. حال هرچه ضربه در سنین کمتری به بینی وارد شود به‌دلیل اینکه بافت غضروفی استحکام کمتری نسبت به بزرگسالی دارد، عوارض شدید تری به‌دنبال دارد.
روش های تشخیص انحراف بینی :
تشخیص این عارضه با یک معایته ساده توسط متخصص گوش، حلق و بینی قابل تشخیص است. در برخی موارد که تشخیص امکان‌پذیر نباشد، پزشک از آندوسکوپ استفاده می‌کند. آندوسکوپ به جراح بینی کمک می‌کند، تیغه بینی با دقت بررسی کند. البته جراح بینی در برخی موارد، برای تشخیص قطعی از س‌تی‌اسکن استفاده می‌کند.
درمان مشکلات ناشی از انحراف بینی :
اگر انحراف بینی شدید نباشد، با استفاده از برخی داروها نظیر آنتی‌هیستامین، اسپری‌های استروئیدی بینی و ضدآلرژی‌ها می‌توان عوارض ناشی از این مشکل را کنترل کرد، اما در صورتی که انحراف بینی شدید باشد این درمان پایا و قطعی نیست و تنها راه درمان اساسی این مشکل، جراحی است که باید توسط متخصص انجام شود.گفتنی است، تبلیغاتی مبنی بر درمان انحراف بینی از طریق لیزر و درمان‌های خانگی بی‌اساس است و پشتوانه علمی ندارند، چراکه به‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر لیزر در حوزه پزشکی، اما نمی‌تواند روی غضروف و تیغه بینی تغییری ایجاد کند.
نحوه جراحی انحراف بینی :
در طول جراحی، برش کوچکی در سپتوم بینی ایجاد می‌شود و استخوان و غضروف‌های را که مزاحم را که در مسیر راه هوایی قرارگرفتند را از بینی خارج می‌شوند. در بسیاری از موارد در حین برطرف‌کردن انحراف تیغه بینی، لازم است پزشک توربین‌های بینی را هم مرتب و درست کند.
در برخی موارد لازم است روی بیمار جراحی جراحی «سپتورینوپلاستی» صورت گیرد، یعنی برای تغییر شکل ظاهری بینی، علاوه بر جراحی انحراف بینی (سپتوپلاستی)، عمل زیبایی بینی (رینوپلاستی) هم انجام می‌شود.
گاهی‌اوقات بیمار علاوه بر انحراف بینی از مشکل سینوزیت هم رنج می‌برد که همراه با سپتوپلاستی، عمل سینوس‌ها هم انجام می‌شود. نیاز به جراحی دارد.
سوالات رایج انحراف بینی
آیا دلیل سردرهای مزمن، انحراف بینی است؟
به افرادی که از سردردهای مزمن در رنج هستند، توصیه می‌شود به پزشک متخصص مراجعه کنند تا منشاء درد خود را پیدا کنند. اگر فرد مبتلا به انحراف بینی باشد، ممکن است دچار سردردهای شدیدتری شود، اما به خودی‌خود دلیل سردردهای مزمن بهطور قطعی انحراف بینی نیست.
آیا انحراف بینی موجب بروز سینوزیت در فرد می‌شود؟
به عقیده متخصصان، انحراف بینی به‌تنهایی نقش در بروز سینوزیت ندارد.به‌عبارتی، هرکسی که دچار سینوزیت است، لزوما عارضه انحراف بینی ندارد. اما اگر فردی سینوزیت داشته باشد، انحراف بینی به‌دلیل اختلالی که ممکن است در تنفس فرد ایحاد کند، می‌تواند درد های سینوزیتی را تشدید کند
آیا جراحی تیغه بینی خطراتی را برای بیمار در پی دارد؟
شاید در اعمال جراحی، مهم‌ترین عاملی که یک بیمار را تهدید کند اثرات ناشی از بیهوشی است که خوشبختانه در بسیاری از موارد می‌توان با بی‌حسی‌های موضعی یا بیهوشی‌های ساده عمل انحراف بینی را انجام داد.
سن مناسب برای انجام عمل جراحی روی تیغه بینی چه سنی است؟
اگر فرد دارای مشکل حادی نباشد و به‌اصطلاح دچار انسداد نسبی باشد، توصیه می‌شود تا اتمام سن رشد مورد عمل قرار نگیرد، اما در مواردی که مشکل حاد باشد و شخص دچار گرفتگی شدید باشد، بهتر است عمل زودتر انجام شود، زیرا این گرفتگی در صورتی که شدید باشد، در شکل ظاهری صورت کودکان، اشکالاتی ایجاد می‌کند. علاوه بر آن ممکن است که شخص دچار اختلالات ریوی بشودا در افراد بزرگسال هم اگر این مشکل شدید باشد باید سریع‌تر برای جراحی اقدام کنند.
مدت زمان عمل انحراف بینی چقدر است؟
بسته به میزان مشکلات و ناهنجاری‌های فرد، متغیر است، اما در حالت کلی این جراحی بین یک تا سه ساعت زمان می‌برد.
تورم و خونریزی جراحی انحراف بینی تا چه مدت ادامه دارد؟
اگر عمل انحراف بینی به‌تنهایی انجام شود تورم و خونریزی عمل، کم است، اما اگر عمل انحراف به‌همراه زیبایی انجام شود، خونریزی و تورم، یک الی دو هفته بعد از عمل به‌طول می‌انجامد.
آیا بعد از عمل این عارضه امکان برگشت آن وجود دارد؟
به‌گفته متخصصان، احتمال برگشت انحراف بینی، بعد از عمل بسیار کم است.
آیا می‌توان از انحراف بینی جلوگیری کرد؟
بله، اگر این عارضه منشاء مادرزادی نداشته باشد. برای جلوگیری از انحراف شما فقط می‌توانید با مراقبت‌هایی مثل بستن کمربند ایمنی هنگام استفاده از وسیله نقلیه و محافطت از بینی هنگام انجام ورزش‌‌هایی مانند والیبال از وارد شدن ضربه به بینی که منجر به انحراف می‌شود، جلوگیری کنید.
آیا کسی که دچار سینوزیت است، مشکل انحراف بینی دارد؟
طبق نظر متخصصان، انحراف بینی ب خودی خود موجب سینوزیت نخواهد شد به‌عبارتی، هرکسی که از سینوزیت رنج می برد، لزوما دچار انحراف بینی نیست. اما اگر فردی سینوزیت داشته باشد ممکن است، انحراف بینی به‌دلیل اختلالی که در تنفس فرد ایحاد کند، دردهای سینوزیتی را تشدید کند.
آیا بیمه هزینه جراحی انحراف بینی را پرداخت می‌کند؟
بیمه جراحی‌های مربوط به شکستگی، انحراف و از این قبیل را پرداخت می‌کند.
منبع: