شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی شامل توکسین بوتولینوم A، ریلوزول، زولدرونیک اسید، سالمترول، فاکتور هفت و لتروزول می‌شود. این دارو‌ها در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۹۰ رونمایی شده است و امروزه در دسترس عموم مردم قرار گرفته اند.
واژه زیست‌فناوری یا بیوتکنولوژی نخستین بار در سال ۱۹۱۹ از سوی کارل ارکی (Karl Ereky) به مفهوم کاربرد دانش‌های پزشکی و زیستی و اثر متقابل آن در فناوری‌های ساخت بشر، به کار برده شد. به طور کلی هر گونه دخالت هوشمندانه بشر در آفرینش به منظور بهبود و عرضه فرآورده‌های گوناگون با استفاده از جانداران زیست‌فناوری، در گروه زیست‌فناوری جای می‌گیرد. در ادامه با شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی آشنا می‌شوید.
معرفی شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی
زیست فناوری شامل فنونی است که از موجودات زنده برای ساخت یا تغییر محصولات، ارتقا کیفی گیاهان یا حیوانات و تغییر صفات میکروارگانیسمها برای کاربردهای ویژه استفاده می‌کند. امروزه ما شاهد رونمایی از ۶ داروی جدید بیوتکنولوژیک ایرانی شامل ۲ قلم داروی نوترکیب و ۴ نوع ماده اولیه دارویی هستیم:
- توکسین بوتولینوم A: برای درمان مشکلات پوست و زیبایی
- ریلوزول: برای درمان بیماری عصبی ALS
- زولدرونیک اسید: برای جلوگیری از پوکی استخوان
- سالمترول: برای درمان آسم
- فاکتور هفت: برای درمان بیماری هموفیلی
- لتروزول: درمان سرطان سینه
۱. توکسین بوتولینوم A
این دارو برای درمان بیماریهای پوستی و همچنین مصارف زیبایی کاربرد دارد. این فرآورده دارویی یک فرآورده بیوتکنولوژی به شمار می‌رود. آنچه در میان مردم به ” بوتاکس ” معروف است عبارت است از همین توکسین بوتولینوم که تزریق آن برای رفع اسپاسم‌های عضلانی، معالجه سردرد‌هایی مانند میگرن، تعریق بیش از حد زیر بغل وکف دست و نیز برطرف کردن چین و چروک‌های صورت انجام می‌گیرد. داروی توکسین بوتولینوم دارای مصارف دارویی مختلفی است و به صورت فرآورده دارویی تزریقی به صورت پودر لیوفیلیز تولید شده است.
۲. ریلوزول (Riluzole)
داروی ریلوزول به شکل قرص مصرف می‌شود و برای درمان بیماری Amyotrotro fische Lateraal Sclerose) ALS) یا آمیوتروفیک لاترال اسکلروز که نوعی بیماری سیستم عصبی است، کاربرد دارد. این بیماری مربوط به نورون‌های حرکتی است و موجب تخریب غیرقابل ترمیم در دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) و دستگاه عصبی محیطی می‌شود. این بیماری منجر به از دست رفتن تدریجی عملکرد عضلات (به ویژه عضلات مخطط) می‌شود و با تضعیف ماهیچه‌ها، فرد به تدریج به فلج عمومی مبتلا می‌شود.
علائم این بیماری، ضعیف شدن ماهیچه‌ها و همچنین خستگی مفرط است. بیماری ALS می‌تواند از دست یا پا و یا ماهیچه‌هایی که برای حرف زدن و بلعیدن به کار می‌روند، شروع شود. مثلا بیمار متوجه می‌شود که مرتب پایش پیچ می‌خورد، غذا و نوشیدنی به گلویش می‌پرد، یا مثلا در بستن دکمه‌های لباس یا باز و بسته کردن شیر آب مشکل دارد. این بیماری به طور مرتب پیشرفت کرده و جسم تحلیل می‌رود. علت قطعی این بیماری مشخص نیست.
تنها داروئی که کمی روند پیشرفت بیماری را به تاخیر می‌اندازد و اغلب پزشکان تجویز می‌کنند، قرص ریلوزول است. این دارو تا حدودی (بطور متوسط سه ماه) سرعت بیماری را کاهش می‌دهد. درحال حاضر این دارو در کشورمان رونمایی شده است.
۳. زولدرونیک اسید (Zoledronic acid)
یکی دیگر از شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی، زولدرونیک اسید است. ماده اولیه این دارو به صورت تزریقی بوده و مکانیسم اثر آن به صورت مهار فعالیت سلول‌هایی در استخوان‌ها و غضروف‌هاست. همچنین این دارو فعالیت آزادسازی کلسیم در استخوان‌ها و غضروف‌ها را مهار می‌کند. این دارو در درمان پوکی استخوان، سرطان‌های پستان و پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد. زولدرونیک اسید از جمله دارو‌هایی است که به استحکام استخوان کمک می‌کند. این دارو برای درمان پوکی استخوان فقط یک بار در سال باید تزریق شود و تزریق آن نیز ۱۵ دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. دارو‌هایی که تاکنون برای پوکی استخوان تجویز می‌شده اند به صورت قرص بوده و باید روزانه مصرف شود.
۴. سالمترول (Salmeterole)
داروی سالمترول به شکل تنفسی مصرف می‌شود و با توجه به میزان بیماری، در دوز‌های مختلف استنشاق می‌شود. این دارو به عنوان گشاد کننده راه‌های هوایی و داروی ضد آسم کاربرد دارد.
۵. فاکتور هفت
یکی دیگر از مهمترین شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی، فاکتور هفت است. فاکتور هفت یک فاکتور مربوط به انعقاد خون و ضد خونریزی است که به شکل تزریقی ارائه می‌شود. این دارو در درمان خونریزی هموفیلی A. و B. موثر است. هموفیلی یا خون تراوی نوعی بیماری ارثی است که در آن خون در محل بریده شده بند نمی‌آید و بیشتر در مردان دیده می‌شود. عارضه خونریزی در هموفیلی می‌تواند بسته به‌شدت اختلال ژنتیک، درجات مختلفی نیز داشته باشد. هموفیلی نوعی اختلال در تمام نژاد‌ها و بدون ترجیح نژادی است. میزان شیوع هموفیلی A. از هموفیلی B. بیشتر است.
۶. لتروزول (Letrozol)
داروی لتروزول تبدیل آندروژن‌ها به استروژن را از طریق مهار سیستم آنزیمی آروماتاز مهار می‌کند. کاهش استروژن‌ها منجر به کاهش توده توموری و تاخیر در پیشرفت رشد تومور در سرطان سینه در زنان می‌شود. این دارو هورمونی بوده و در پیشگیری از گسترش تومور‌ها نقش دارد. درواقع لتروزول یک مهارکننده غیراستروییدی آنزیم آروماتاز (مهارکننده سنتز استروژن) است. استروژن‌ها در تحریک یا ادامه رشد برخی از انواع سرطان سینه مؤثر هستند.
داروی زیست فناوری
منبع:
کاربرد های نفت خام در زندگی
کاربردهای نفت خام بسیار متنوع است؛ طوری که صنعت پلاستیک سازی، داروسازی، کشاورزی، حمل و نقل، پتروشیمی و … به نفت خام وابسته هستند. شنیدن نام برخی از محصولاتی که با نفت خام تولید می‌شوند، شما را متعجب خواهد ساخت!
منظور اغلب مردم از کاربردهای نفت خام، یا بنزین و یا سوخت‌های دیزلی است. اگر حتی تصویر سوخت جت هم با شنیدن این کلمه در ذهن افراد تداعی شود، به ندرت به کاربرد محصولات جانبی نفت خام در زندگی مدرن توجه می‌شود. نفت خام حاوی تعداد فراوانی هیدروکربن گوناگون است، به همین دلیل محصولات پالایش یافته متنوعی از این ماده تولید می‌شوند و در هر زمینه‌ای، از تولید پلاستیک تا تولید دارو، کاربرد دارند.
کاربرد های نفت خام در زندگی روزانه
صنعتی که از نفت خام برای تولید دیگر مواد شیمیایی استفاده می‌کند به نام صنعت پتروشیمی شناخته می‌شود. چنین تخمین زده شده که در حال حاضر مصرف محصولات پتروشیمی در کشور‌های صنعتی تا نرخ سه و نیم بشکه نفت در روز افزایش یافته است. این یعنی، زندگی مدرن موجب شده تا هر یک از شهروند‌های کشور‌های صنعتی بیش از ۱۲۰۰ بشکه نفت در سال مصرف کنند، البته این آمار بدون احتساب مصرف نفت سیاه در کشور‌های مزبور است. با این توضیحات در ادامه شما را با کاربرد های نفت خام در تمام ابعاد زندگی آشنا خواهیم کرد.
۱. کاربرد نفت خام در کشاورزی
یکی از مهمترین کاربردهای نفت خام، تولید آمونیاک است. کشاورزان از آمونیاک به عنوان منبع نیتروژن کود کشاورزی استفاده می‌کنند. فریتس هابر در اوایل قرن بیستم روشی را اختراع کرد که به تولید مقیاس صنعتی آمونیاک انجامید. پیش از آن آمونیاک مورد نیاز فقط از کود‌های کشاورزی و دیگر فرآیند‌های بیولوژیکی تهیه می‌شد. روش هاربر دارای دو مرحله است. نخست، باید سولفور و سولفید هیدروژن را از متان حاصل از گاز طبیعی تفکیک کرد. سپس در برابر بخار روی کاتالیزور واکنش نشان می‌دهد و هیدروژن و دی اکسید کربن را تولید می‌کند. در مرحله بعد، که روش واقعی هابر محسوب می‌شود، هیدروژن و نیتروژن گازی در گرمای شدید به یکدیگر واکنش نشان می‌دهند و منجر به تولید آمونیاک می‌شوند. در پایان نیز محصول به دست آمده را از سیفون عبور داده و به کود‌های شیمیایی اضافه می‌کنند.
کشاورزی همچنین برای حصول اطمینان از تولید محصولات ماندگار و سالم به استفاده از آفت کش وابسته است. تقریباً تمام انواع آفت کش‌ها به واسطه نفت خام ساخته می‌شوند. کشاورزی در ذات خود، از کارکرد ماشین‌های کشاورزی تا کوددهی گیاهان، یکی از بزرگترین حوزه‌های استفاده از محصولات پایه‌ای نفت خام است.
۲. کاربرد نفت خام در پلاستیک سازی
پلاستیک یک کالای عمده زندگی مدرن است. پلاستیکها، از مانیتور کامپیوتر‌ها تا نایلون و حتی فوم پلی استایرن، وجه جدایی ناپذیر بسیاری از محصولات تولیدی هستند. هم پلی استایرن، ماده سازنده فوم پلی استایرن، و هم کلرید پلی وینیل (PVC) از محصولات صنعتی شدن پس از جنگ جهانی دوم بودند. تا امروز هم نایلون که در هر چیزی، از جوراب تا جعبه دنده‌های مکانیکی و حتی موتور خودروها، وجود دارد، موفقیت آمیزترین محصولات پلاستیکی مبنی بر نفت خام بوده اند. اغلب پلاستیک ها از اولفین ها، که شامل اتیلین و پروپیلین، ساخته می‌شوند.
۳. کاربرد نفت خام در لاستیک چرخ‌ها
تا سال ۱۹۱۰ تمام لاستیک‌ها از کشپار‌های طبیعی تهیه شده از گیاهان تولید می‌شدند. نیاز به لاستیک مصنوعی تا جنگ جهانی دوم هم نسبتاً پایین بود، اما پس از آن لاستیک طبیعی آمریکای جنوبی تحریم شد و نیاز به تولید لاستیک مصنوعی در مقیاس قابل توجهی افزایش یافت. لاستیک در اصل از بوتادین ساخته می‌شود.
۴. کاربرد نفت خام در داروسازی
روغن معدنی و وازلین محصولات جانبی نفت خام هستند و در بسیاری از کرم‌ها و دارو‌های موضعی کاربرد دارند. قطران، داروی داء الصدف و شوره سر، نیز به واسطه نفت خام تولید می‌شوند. اغلب دارو‌ها مولکول‌های طبیعی پیچیده‌ای هستند که بنیان‌های خود را از مولکول‌های طبیعی کوچکتر و ساده‌تری یافته‌اند. اغلب این پیش ماده‌ها محصولات جانبی نفت خام هستند.
۵. کاربرد نفت خام در تولید رنگ، مواد شوینده و …
نفت خام پس از پالایش به بنزین، تولوئین، زیلین و … تبدیل شده و به این طریق مواد خام تولید محصولاتی از قبیل رنگ، مواد شوینده مصنوعی و پارچه را فراهم می‌آورد. بنزین و تولوئین مواد اولیه ساخت پلی اورتان هستند. پلی اورتان در ساخت سورفاکتانت‌ها، روغن‌ها و حتی چوب لاک کاربرد دارد. حتی اسید سولفوریک عناصر خود را از سولفور خارج شده از نفت خام به دست می‌آورد.
۶. کاربرد نفت خام در حمل و نقل
کلیت سیستم حمل و نقل سراسر جهان وابسته به نفت خام است. نفت خام کلیت سیستم حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی را دگرگون کرده است. بنزین و گازوئیل منابع اصلی انرژی تمام انواع وسائط نقلیه مدرن هستند.
۷. کاربرد نفت خام در انرژی صنعتی
منبع اصلی انرژی صنعتی، نفت است. دیزل و گازولین در توربین‌های گازی تولید برق نیز استفاده می‌شوند.
۸. کاربرد نفت خام در گرمایش و نورافکنی
نفت‌های سنگین‌تر در واحد‌های گرمایش مرکزی فروشگاه‌ها، ادارات و منازل استفاده می‌شوند. نفت همچنین در تولید انرژی صنعتی و خانگی مورد نیاز کاربرد دارد. نفت‌های سبکتر از قبیل نفت سفید هنوز هم برای مصارف خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۹. کاربرد نفت خام در مواد روغنی
مواد روغنی برای تمام انواع ماشین‌ها و به ویژه ماشین‌های مورد استفاده در حمل و نقل و صنایع، مفید واقع می‌شوند. تمام انواع روغن‌ها و گریس‌ها از نفت خام حاصل می‌شوند. تمام انواع خودروها و گروه وسیعی از ماشین‌های پیچیده کارخانجات و ادارات نیز به مواد روغنی متکی هستند و فعالیت آن‌ها در صورت عدم دسترسی به این مواد، متوقف می‌شود.
۱۰. کاربرد نفت خام در صنعت پتروشیمی
هر دو صنعت پتروشیمی و شیمی از محصولات جانبی نفت خام به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند. محصولات نفتی در تولید این محصولات کاربرد دارد: کود‌های شیمیایی، پارچه‌های مصنوعی، لاستیک مصنوعی، نایلون، پلاستیکها، آفت کش‌ها و حشره کش‌ها، عطرها، رنگ‌ها، رنگ‌های نقاشی، کربن سیاه، سولفور و غیره.
۱۱. کاربرد محصولات جانبی نفت خام
نفت خام ترکیبی از کربن، هیدروژن، آلودگی‌ها و مقدار اندکی از دیگر ترکیبات است. فرآیند پالایش، کسر‌های متعددی از هیدروکربن‌ها را از یکدیگر تفکیک کرده و چند محصول جانبی تولید می‌شوند. مهمترین محصولات و محصولات جانبی عبارتند از: بنزین، پارافین، دیزل، نفت گاز و محصولات جانبی پتروشیمی از قبیل پلاستیک، مواد شوینده، گازولین هواپیمایی، نپتا، گریس، وازلین، موم، بوتادین، آسفالت و غیره. در واقع امروزه هزاران محصول از طریق ترکیبات پیتروشیمی ساخته می‌شوند.
۱۲. لباس و پارچه
نفت خام برای کمک به تولید لباس‌ها اشتعال ناپذیر و رنگارنگ به کار گرفته می‌شود. این ماده در تولید ابریشم مصنوعی، نایلون، پارچه پلی استر و حتی جامه‌های خزدار مصنوعی استفاده می‌شود. همچنین جارختی‌ها توسط رزین‌های ساخته شده از نفت خام استحکام می‌یابند.
۱۳. عایق گذاری
عایق گذاری انجام شده در خانه شما، که از ورود و خروج گرمای ناخواسته جلوگیری می‌کند، یک محصول مبتنی بر نفت خام است. این بدین معناست که ما برای تنظیم دمای خانه‌های خود بیش از آنچه که به نظر می‌رسد به نفت خام وابسته هستیم.
۱۴. اقلام آشپزخانه
تعدادی از اقلام موجود در آشپزخانه‌ها به نفت خام وابسته هستند. برای مثال باید در مورد یخچال گفت که اجزایی مانند پنل داخلی قالب، درپوش درب و حتی فوم عایق گذاری هم از طریق نفت خام تولید شده‌اند. بسیاری از اجاق‌ها نیز از گاز طبیعی استفاده می‌کنند. بسیاری از افراد امروزه از گلدان‌ها و ماهی تابه‌های غیرچوبی استفاده می‌کنند. پوششی که مقاومت دما (PTFE) را تأمین می‌کند با استفاده از نفت خام ساخته می‌شود.
۱۵. خودروها
قبلاً اشاره کردیم که بسیاری از سپر‌های خودروها از پلاستیک ساخته شده‌اند. به هر حال، این یگانه کاربرد نفت خام در ساخت و تولید خودرو نیست. نفت خام همچنین در تولید شلنگ‌ها، سیم‌ها و بسیاری از مایعات (ضدیخ، روغن ترمز، روغن انتقال، روغن موتور و گریس چرب کننده) اهمیت فراوانی دارد.
۱۶. غذا
آری، نفت خام در رشد غذای مصرفی ما نقش دارد. تولید کود متکی به نفت خام است، پس وقتی قیمت نفت افزایش مییابد، متعاقباً قیمت کود هم افزایش مییابد. از سوی دیگر، بسیاری از اقلام غذایی ما در پلاستیکها ذخیره و بسته بندی می‌شوند، یعنی نفت خام نقش بسیار مهمی در تولید غذا ایفا می‌کند. این یکی از مواردی است که باعث می‌شود تا قیمت بالای نفت بسیار وحشتناک باشد. اگر هزینه‌های رشد، ذخیره، بسته بندی، حمل و نقل و تنظیم دمای غذای مصرفی افزایش یابد، پس افزایش هزینه بر دوش مصرف کنندگان سنگینی خواهد کرد.
اسامی بخشی از محصولات غیرمنتظره ساخته شده یا حاوی نفت خام
- جوهر
- اثاثیه و لوازم داخلی
- سی‌دی‌ها
- کپسول‌های ویتامین
- چسب دندان مصنوعی
- بطانه
- تارهای گیتار
- دریچه‌های قلب
- داروی بیهوشی (بی‌حسی)
- کورتیزون
- صندلی توالت
- مدادهای ابرو
- بالش‌ها
- چمن مصنوعی
- بو زدا
- رژ لب
- رنگ مو
- آسپرین
فهرست کامل محصولات تولید شده از نفت خام
فهرستی نسبتاً طولانی از محصولات تولید شده از نفت وجود دارد. البته باید دانست که همگام با اختراعات جدید جهان امروزی اسامی موجود در این لیست هم افزایش خواهند یافت.
| حلال‌های شیمیایی | سوخت دیزلی | روغن موتور | گریس یاطاقان |
| جوهر | واکس کف | خودکارهای نوک توپی | میخ ته کفش‌های ورزشی |
| پرده منازل | عرق گیرها | قایق‌ها | حشره کش‌ها |
| لاستیک‌های دوچرخه | بدنه خودروهای ورزشی | لاک ناخن | طعمه‌های ماهیگیری |
| لباس‌ها | لاستیک‌های خودروها | کیف‌های گلف | عطرها |
| نوار کاست | اجزای ماشین ظرف شویی | جعبه ابزارها | واکس‌های کفش |
| کلاه ایمنی موتورها | بطانه | ژلاتین نفتی | نوار شفاف |
| پخش کننده سی‌دی و دی‌وی‌دی | شوینده‌های شیرها | گند زداها | طناب‌های رخت شویی |
| پرده‌ها | محافظ‌های غذا | توپ‌های بسکتبال | صابون |
| کپسول‌های ویتامین | آنتی هیستامین‌ها | کیف‌های پول | کفش‌ها |
| داشبوردها | کورتیزون | بو زداها | توپ‌های فوتبال |
| خمیر دندان | رنگ‌ها | شلنگ‌ها | کولر |
| قهوه جوش | جلیقه‌های نجات | الکل لاستیکی | کتانی‌ها |
| اسکی‌ها | میزهای تلویزیون | ملاقه‌ها | نوارهای برقکاری |
| قفسه‌های ابزار | قالب‌های باتری ماشین | اپوکسی | رنگ نقاشی |
| پاک کن‌ها | شلوارها | حشره کش‌ها | فیلترهای روغن |
| چترها | نخ‌های بافندگی | کودها | رنگ‌های مو |
| سقف سازی | صندلی‌های توالت | توپ‌های گلف | رژ لب |
| چسب دندان مصنوعی | مشمع کف اتاق | سینی مکعب یخ | لاستیک مصنوعی |
| میکروفون‌ها | چوب پلاستیکی | پتوهای الکتریکی | گلیسرین |
| راکت‌های تنیس | سیمان لاستیکی | پوتین‌های ماهیگیری | طاس تخته نرد |
| طناب نایلونی | شمع‌ها | سطل‌های زباله | رنگ دیوار |
| لوله‌های آب | لوسیون دست | کفش‌های بلبرینگ دار | تخته موج سواری |
| شامپو | چرخ‌ها | غلتک‌های رنگ | پرده‌های نمایش |
| تارهای گیتار | چمدان‌ها | آسپرین | عینک‌های ایمنی |
| ضدیخ | کلاه فوتبال آمریکایی | سایبان‌ها | عینک‌های طبی |
| پارچه‌ها | مسواک‌ها | قفسه یخ | توپ‌های فوتبال آمریکایی |
| شانه‌ها | سی دیها و دی وی دیها | قلم موهای رنگ | مواد شوینده |
| تبخیر کننده‌ها | بالن‌ها | عینک‌های آفتابی | چادرها |
| دریچه‌های قلبی | مدادهای رنگی و ابرو | چترهای نجات | تلفن‌ها |
| لعاب | لحاف | ظروف | دوربین‌ها |
| بی‌حس کننده‌ها | چمن مصنوعی | اعضای مصنوعی بدن | بانداژها |
| دندان‌های مصنوعی | اجزای یخچال | درهای تاشو | دستگاه‌های فرزنی مو |
| خامه سرد | فیلم‌ها | لنزهای تماس نرم | فنجان‌ها |
| کمربند فن‌ها | لعاب‌های خودرو | خمیرهای ریش | آمونیاک |
نفت خام
منبع: