آشنایی با روش‌های درست مطالعه و یادداشت برداری در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان تأثیرگذار است. بسیاری از دانش‌آموزان تلاش می‌کنند شیوه‌ی درست خلاصه نویسی از کتاب‌های درسی‌شان را یاد بگیرند. خلاصه نویسی از کتاب‌ها کار بسیار حساس و مهمی است. روش‌های مؤثری برای خلاصه نویسی کتاب‌ها وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان به سؤالات امتحانی بهتر پاسخ داد و نمره‌های بهتری گرفت. در این مطلب نکات مفیدی درباره‌ی خلاصه نویسی آورده شده است. به شما پیشنهاد می‌کنیم که روی هر یک از مراحل با دقت تمرکز کنید. با این کار می‌توانید بهراحتی با صرف زمان کمتری تمام نکات مهم را یاد بگیرید و در وقت خود صرفه‌جویی کنید. برای آشنایی با نکات خلاصه نویسی با ما همراه باشید.
گام اول: هر فصل کتاب را کلی نگاه کنید
قدم اول مرحله‌ی اساسی در خلاصه نویسی محسوب می‌شود. با این کار هر فصل را بهطور کلی وارسی می‌کنید.
در این مرحله، به‌خوبی به موارد زیر توجه کنید:
- عنوان‌ها؛
- جدول‌ها؛
- تصاویر؛
- قسمت‌هایی از متن که پررنگ شده است؛
- قسمت‌هایی از متن که سبک نوشته تغییر کرده است (ایتالیک)؛
- و از همه مهم‌تر، قسمت خلاصه‌ی متن.
هدف از نگاه کلی به فصل‌ها این است که ذهن شما نسبت به متنی که قرار است بخوانید آگاهی پیدا کند. این یکی از بهترین روش‌هایی است که با استفاده از آن، مغز بدون اینکه خسته شود یا فشار زیادی به آن وارد شود می‌تواند بهراحتی و با کیفیت بالا اطلاعات جدید را دریافت کند. از طرفی با استفاده از این روش، نکات مهم برای مغز تعیین می‌شود و ذهن هنگام خواندن مجدد مطالب، با دقت بیشتری آن نکات را به‌خاطر می‌سپارد. این افزایش توجه سبب می‌شود که اطلاعات، بیشتر در خاطر شما باقی بمانند و علاوه‌بر آن می‌توانید موضوعاتی را که قرار است در آینده بخوانید پیش‌بینی کنید.
خواندن خلاصه‌ی فصل‌ها (اگر وجود داشته باشد) هم خیلی می‌تواند به یادگیری بهتر شما کمک کند. شاید در ابتدا همه‌ی مطالبی را که می‌خوانید درک نکنید، اما با‌این‌حال این کار را انجام دهید. همان‌طور که قبلا گفته شد نگاه کلی به مطالب میزان توجه و درک شما را از مطلب افزایش می‌دهد و سبب می‌شود که مطالب بیشتر در حافظه‌ی شما ثبت شوند.
اگر در کلاس، دبیر یا استادتان به نکته‌ی خاصی اشاره کرد، حتما آن را یادداشت کنید و موقع مرور سریع مطالب به آن توجه کنید. حتما دبیر شما می‌داند که این اطلاعات باارزش هستند و دانستن آنها برای شما لازم است؛ در نتیجه احتمال اینکه این نکات به‌عنوان سؤالات امتحانی هم مطرح شوند، بسیار زیاد است.
گام دوم: برای فهم بیشتر، نکات مهم را یادداشت کنید
در مرحله‌ی بعدی باید مطالب را بخوانید و نکات مهم آن را یادداشت کنید. ممکن است بسیاری از افراد برای خلاصه نویسی همه‌ی مطالب را با تمام جزئیات بنویسند اما این کار علاوه‌بر اینکه زمان زیادی می‌گیرد بی‌فایده است. در این روش ممکن است بسیاری از نکاتی را که واقعا مهم هستند، بی‌اهمیت بدانید و به آنها توجه نکنید.
با استفاده از دو روش ساده می‌توانید مطمئن شوید که همه‌ی اطلاعات کلیدی و مهم را یادداشت کرده‌اید.
۱. یادداشت مطالبی که به‌سختی متوجه می‌شوید
اگر بعضی از مطالب را به‌سختی متوجه می‌شوید، سعی کنید با استفاده از کلمات ساده‌ی قابل‌درک هر چیزی را که درباره‌ی آن موضوع فهمیدید، بنویسید. برای این کار از جمله‌های کوتاه و مناسب استفاده کنید.
برای شروع، اول بخش‌هایی را که متوجه شده‌اید یادداشت کنید و بعد سراغ مطالب سخت‌تر بروید. بعضی اوقات استفاده از منابع مختلف می‌تواند به درک بهتر یک موضوع کمک کند. اگر هنوز بعضی از قسمت‌ها را متوجه نمی‌شوید، می‌توانید سریع در گوگل جست‌وجو کنید (برای یافتن اطلاعات دقیق‌تر، بد نیست با نکات مربوط به جستجوی حرفه‌ای در گوگل آشنا باشید). احتمالا می‌توانید عکس، فیلم یا اطلاعات دیگری درباره‌ی آن موضوع پیدا کنید که به فهم بیشتر شما کمک کند. حتما اطلاعاتی که با این روش به‌دست می‌آورید یادداشت کنید.
با خلاصه نویسی مطالب، مغز شما روی مطالبی که بعد از مطالعه متوجه شدید تمرکز می‌کند. با این کار اطلاعات به بخش‌های کوچک‌تر و قابل‌فهم تقسیم می‌شوند و باعث یادگیری بهتر و راحت‌تر می‌شود.
بسیاری از افراد سعی می‌کنند میزان زیادی از اطلاعات را یک‌باره و بهطور هم‌زمان یاد بگیرند. این مطالب می‌تواند مثل خواندن یک جمله‌ی خیلی طولانی یا بخش‌های زیادی از یک کتاب باشد. در این حالت ذهن از اطلاعات زیاد پر می‌شود. در نتیجه یادگیری این مطالب در زمان کوتاه مشکل خواهد بود. برای یادگیری بهتر لازم است که این مطلب را به بخش‌های کوچک قابل‌فهم تبدیل کنیم تا ذهن بهتر روی آنها تمرکز کند.
۲. یادداشت مطالبی که تابه‌حال نخوانده‌اید
تمام مفاهیم، تعاریف، تئوری‌ها و فرمول‌هایی را که تاکنون با آنها مواجه نشده‌اید یادداشت کنید. حتی سعی کنید که همه‌ی جزئیات مربوط به آنها را بنویسید. برای فهم بهتر این مطالب می‌توانید مثال‌های مربوط به آنها را هم بنویسید اما انجام این کار ضروری نیست.
در مرحله‌ی بعدی سعی کنید که این مفاهیم را درک کنید. آنها را برای خودتان تعریف کنید و برایش مثال بزنید. به‌مرور زمان، این مفاهیم برای‌تان قابل‌درک می‌شود و بهراحتی آنها را یاد می‌گیرید.
سعی کنید که همیشه به‌جای تایپ‌کردن خلاصه‌ها، آنها را با دست و روی کاغذ یادداشت کنید. این کار اهمیت زیادی دارد، زیرا هنگامی‌که مطالب را به‌صورت دست‌نویس تهیه می‌کنید، بیشتر درباره‌ی آنها فکر می‌کنید. در نتیجه مطالب بیشتر در ذهن شما باقی می‌ماند، به‌سادگی در حافظه‌ی بلندمدت شما ثبت می‌شود و بعدها بهتر جزئیات نوشته‌ها را به‌خاطر می‌آورید.
هدف اولیه از این کار ذخیره‌سازی اطلاعات نیست، بلکه درک بهتر مطالب است. شاید برای یک امتحان نتوانید به این شیوه‌ی خلاصه نویسی تکیه کنید و حتما باید منبع اصلی آزمون را بخوانید، زیرا همه‌ی اطلاعات به‌صورت درست و کامل در کتاب وجود دارد. اگر از خلاصه‌های خود برای امتحان استفاده کنید، ممکن است بعضی از مطالب مهم را از قلم انداخته باشید و سرجلسه‌ی آزمون نتوانید به همه‌ی سؤال‌ها پاسخ مناسب بدهید.
گام سوم: مطالب را سریع بخوانید
در مرحله‌ی آخر سعی کنید مطالب را تا جایی که امکان دارد سریع بخوانید و قدرت مطالعه‌ی خود را بالا ببرید.
زمانی‌که از این روش برای مطالبی استفاده می‌کنید که تابه‌حال نخوانده‌اید، دوباره آنها را مرور کنید تا بهتر متوجه مفاهیم شوید. فقط به خلاصه‌ها و یادداشت‌های خود تکیه نکنید چون همان‌طور که گفته شد ممکن است مطالب مهم و ارزشمند را یادداشت نکرده باشید (از خلاصه نویسی برای مرور نهایی مطالب استفاده کنید). همچنین اگر با مطلبی آشنایی ندارید می‌توانید به‌آرامی آن را مطالعه کنید، اما برای مطالبی که متوجه شده‌اید از روش های تندخوانی استفاده کنید.
این‌کار سبب می‌شود که مطالب بیشتر در ذهن شما باقی بماند و بیشتر آنها را درک کنید.
گام چهارم: مطالب را مرور کنید
یکی از روش های درس خواندن صحیح، مرور مطالب خوانده‌شده است. درصورتی‌که زمان کافی برای مطالعه‌ی کتاب‌تان دارید سعی کنید مطالب آن را مرور کنید. مرور مطالب سبب می‌شود که اطلاعات، بیشتر در ذهن‌تان باقی بماند. همچنین اگر سرجلسه‌ی امتحان زمان کافی دارید، سعی کنید که دوباره جواب‌های خود را بررسی کنید؛ این کار به شما این فرصت را می‌دهد جواب اشتباه سؤال یا انتخاب اشتباه گزینه‌‌ای را متوجه شوید و آن را درست کنید. بسیاری از دانش‌آموزان با وجود زمان کافی، ترجیح می‌دهد که سریع به سؤالات جواب دهند و از جلسه‌ی آزمون بیرون بیایند. به‌یاد داشته باشید که شما وقت و هزینه‌ی زیادی صرف کرده‌اید تا به مراحل بالاتر تحصیلی برسید، پس بهراحتی فرصت‌های خود را از دست ندهید و از همه‌ی زمان آزمون درست استفاده کنید.
برای همه‌ی شما عزیزان آرزوی پیروزی و سربلندی داریم.
برترین تکنیک های یادگیری؛ ۱۰ توصیه‌ای که بهترین رتبه را از آن شما می‌کند
معمولا هفته‌های منتهی به امتحانات پایان ترم، ترکیبی از بی‌خوابی، اضطراب و در کل، بی‌حالی هستند. برای همین با مشورت با برخی مدیران دانشگاه‌ها، دانشجویان و اعضای شبکه‌های اجتماعی لیستی از تکنیک های یادگیری، برای غلبه بر امتحانات پایانی گردآوری کرده‌ایم که امیدواریم به شما کمک کند.
به خودتان جایزه بدهید
پس از به پایان رسانیدن مطالعه هر بخش، یک خوراکی خوشمزه یا هر چیز جایگزینی که از آن لذت می‌برید را به خودتان جایزه دهید، اما حواس‌تان باشد که هدف اصلی یادگیری است و نباید با مصرف نوشیدنی‌هایی که موجب اختلال در فرآیند یادگیری می‌شوند به فراموشی مبتلا شوید.
بدون نگاه کردن مستقیم به جزوه مرور سریع داشته باشید
اگر نیاز به مرور سریع دارید، جزوه را به پشت برگردانده و با صدای بلند مطالب را مرور کنید. ممکن است زمان اضافه‌تری را به این کار اختصاص دهید ولی در عین حال کارامدی بیشتری خواهید داشت. با این روش بیشتر روی مطلبی که به زبان می‌آورید دقت کرده و بهتر از زمانی است که بدون فکر کردن، به جزوه خیره شده و طوطی‌وار مطالب را تکرار می‌کنید.
از تمام حواس خود در زمان مطالعه استفاده کنید
تا حد امکان تمرکز خود را در هنگام مطالعه افزایش دهید و حواس (از حواس پنج‌گانه) بیشتری را درگیر مطالعه کنید. برگه‌ای را که روی آن نت‌برداری می‌کنید، با دست لمس کنید، برای هشیار ماندن هنگام مطالعه و قبل از ورود به سالن امتحان، قرص نعنا را استشمام کنید، یادداشت‌های خود را با صدای بلند بخوانید و با چند رنگ مختلف نت‌برداری کنید. هر چه حواس بیشتری را درگیر مطالعه کنید، به هشیار ماندن خود کمک بیشتری خواهید کرد.
بخندید تا بعدا به گریه نیفتید
دلیل گریه هنگام خندیدن، پنهان ماندن تنش و احساسات در درون شماست. خندیدن باعث آزاد شدن تنش‌های درونی می‌شود. صرف زمانی برای خندیدن، نکته بسیار مهمی است. استرس زیاد در امتحانات پایانی منجر به گرفتن نمرات بد می‌شود. دیدن یک قسمت سریال طنز یا ویدئو‌های خنده‌دار موجود در فضای مجازی پیشنهاد خوبی است.
با یکی از هم‌کلاسی‌های‌تان مطالعه کنید
از میان هم‌کلاسی‌های‌تان کسی را انتخاب کنید تا به روشی که در ادامه توضیح می‌دهیم فرآیند مطالعه را با شما دنبال کند. هر زمان که هر کدام از شما بخشی از مطلب را متوجه نشد برای دیگری توضیح دهد. این روش شما را مجبور می‌کند که مطلب را به صورت شفاهی به نحوی که دوست‌تان متوجه آن شود توضیح دهید. از او بخواهید مطلبی را که برای او توضیح داده‌اید، دوباره بیان کند و تا به جمع‌بندی نرسیدید، به صحبت کردن درباره آن موضوع ادامه دهید.
ساعت مچی ببندید
حتی اگر از آن دسته افرادی هستید که معمولا ساعت روی دست نمی‌بندند، برای امتحان پایانی ساعت مچی به همراه داشته باشید. بعید است که در طول امتحان، به شما اجازه دهند تا از گوشی همراه خود برای چک کردن ساعت استفاده کنید.
مطالب آموخته شده را، تدریس کنید
برای اینکه از چگونگی میزان یادگیری مطالب خوانده شده مطلع شوید، می‌توانید آنها را به اشیاء و یا چیزهایی مثل حیوانات خشک شده توضیح دهید. قطعا تعداد بیشتر این اشیاء کمک بهتری به شما خواهد کرد. برای این کار حتی‌المقدور یک کلاس درس واقعی را بازسازی کرده و مطالبی را که آموختید، به آنها آموزش دهید. روی تخت‌خواب یا اتاق مطالعه هم می‌توانند گزینه‌های دیگر شما برای انجام این کار باشند.
مزیت استفاده از وایت‌برد را فراموش نکنید
معمولا سالن‌های خوابگاه‌ها پُر از وایت‌برد‌های بزرگی است که در کلاس‌های درس نمونه‌های آن را دیده‌ایم. در روزهای منتهی به امتحانات، می‌توانید بخشی از وقت خود را به یادداشت نوشتن روی آنها بگذرانید. درس ادبیات؟ نگارش موضوعات مختلف، شخصیت‌ها و هر چیز دیگری. درس فیزیک؟ نوشتن تعاریف و فرمول‌ها. درس شیمی؟ کشیدن اجزاء و عناصر. برای تمام امتحانات همین کار را تکرار کنید.
به نوشیدن آب و خوردن میوه اهمیت دهید
برای بالا ماندن انرژی و عملکرد شناختی مغز در هنگام مطالعه، به جای استفاده از نوشیدنی‌های انرژی‌زا، آب کافی و هر از گاهی قهوه میل کنید. خوردن مقدار زیادی میوه فراموش نشود، مخصوصا میوه‌هایی مثل سیب و زغال‌اخته که به سم‌زدایی جریان خون و بالا بردن عملکرد حافظه کمک زیادی می‌کنند.
بین مطالبی که می‌خواهید یاد بگیرید، رابطه ذهنی برقرار کنید
بین مطالب جدیدی که می‌خواهید بخوانید و دانسته‌های قبلی‌تان ارتباط برقرار کنید. حتی اگر مجبور شوید که رابطه جدیدی بسازید. این روشی قوی و مفید به ویژه برای حفظ کردن واژگان است. برای مثال شما می‌خواهید کلمه اسپانیایی rojo به معنی قرمز که معادل آن در انگلیسی red است را یاد بگیرید. برای ارتباط دادن آنها، به این نکته توجه کنید که هر دوی آنها کلمات کوتاهی هستند که با حرف R شروع می‌شوند و هم‌زمان یک چیز قرمز رنگ با برچسب rojo را در ذهن تصور کنید.
منبع: