سرطان بیضه چیست؟
سرطان بیضه همانطور که از نام آن پیداست در بیضهها ایجاد می‌شود. بیضهها در کیسه‌ای شل از پوست در زیر آلت تناسلی قرار دارند و برای تولید مثل، هورمون‌های جنسی مردانه و اسپرم تولید می‌کنند. در مقایسه با انواع دیگر سرطان، سرطان بیضه نادر است. سرطان بیضه، حتی زمانی که سرطان به خارج از بیضه گسترش یافته است، به خوبی قابل درمان است. بسته به نوع و میزان پیشرفت سرطان بیضه، ممکن است یکی از چندین روش درمانی یا ترکیبی از آنها برای درمان در نظر گرفته شود.
علائم سرطان بیضه
علائم و نشانه‌های سرطان بیضه عبارتند از:
- توده یا بزرگ شدن هرکدام از بیضهها
- احساس سنگینی در کیسه بیضه
- درد مبهم در شکم یا کشاله ران
- جمع شدن ناگهانی مایع در کیسه بیضه
- درد یا ناراحتی در بیضه، یا کیسه بیضه
- بزرگ شدن یا حساسیت پستان‌ها
- کمردرد
سرطان معمولاً فقط یک بیضه را درگیر می‌کند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده هرگونه درد، تورم یا توده در بیضه یا ناحیه کشاله ران، به پزشک خود مراجعه کنید، به خصوص اگر این علائم و نشانه‌ها بیش از دو هفته طول بکشد.
علت‌های سرطان بیضه
علت اصلی ایجاد سرطان بیضه هنوز ناشناخته است. سرطان بیضه زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های سالم در بیضه دچار یک تغییر غیرطبیعی شوند. سلول‌های سالم به شکلی منظم رشد کرده و تقسیم می‌شوند تا عملکرد طبیعی بدن ما را حفظ کنند. اما گاهی اوقات برخی از سلول‌ها دچار ناهنجاری می‌شوند. در نتیجه‌ی این ناهنجاری، رشد طبیعی سلول‌ها از کنترل خارج شده و باعث افزایش غیرطبیعی تعداد سلول‌ها (که معمولا ظاهری غیرطبیعی نیز دارند) می‌شوند. سلول‌های تجمع‌یافته، در بیضه یک توده ایجاد می‌کنند.
تقریباً تمام سرطان‌های بیضه در سلول‌های زایا –سلول‌های موجود در بیضه که اسپرم نابالغ تولید می‌کنند- شروع می‌شوند. اینکه چه چیزی باعث غیرطبیعی شدن سلول‌های زایا و تبدیل شدن آنها به سرطان می‌شود، مشخص نیست.
عوامل خطرزا یا ریسک‌فاکتورها در ایجاد سرطان بیضه
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند، عبارتند از:
بیضه نزول نکرده
بیضهها در زمان رشد جنین در ناحیه شکم تشکیل می‌شوند و معمولاً قبل از تولد، به داخل کیسه بیضه پایین می‌آیند. مردانی که در دوران جنینی بیضه‌های آنها وارد کیسه بیضه نشده‌اند، در مقایسه با مردانی با بیضه طبیعی، بیشتر در معرض خطر سرطان بیضه هستند. این خطر حتی اگر بیضه با جراحی به کیسه بیضه منتقل شده باشد، همچنان بالا خواهد بود. البته اکثر مردانی که به سرطان بیضه مبتلا می‌شوند، سابقه بیضه نزول نکرده ندارند.
تکامل غیرطبیعی بیضه
شرایطی که باعث تکامل غیر طبیعی بیضهها می‌شود، مانند سندرم کلاینفلتر (که به علت زیاد بودن کروموزوم‌های جنسی در مردان ایجاد می‌شود)، ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهد.
سابقه خانوادگی
اگر اعضای خانواده فرد به سرطان بیضه مبتلا شده باشند، ممکن است خطر ایجاد سرطان بیضه افزایش یابد.
سن
سرطان بیضه نوجوانان و مردان جوان به ویژه در سنین ۱۵ تا ۳۵ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، این سرطان در هر سنی ممکن است رخ دهد.
نژاد
سرطان بیضه در مردان سفیدپوست بیشتر از دیگر افراد دیده می‌شود.
پیشگیری از سرطان بیضه
هیچ راهکاری برای پیشگیری از ایجاد سرطان بیضه وجود ندارد. برخی از پزشکان برای شناسایی سرطان بیضه در اولین مرحله معاینه منظم بیضه توسط خود شخص را توصیه می‌کنند، اما همه پزشکان با این موضوع موافق نیستند.
اگر مطمئن نیستیم که این کار برای ما مناسب است یا خیر، لازم است خودآزمایی بیضه را با پزشک خود در میان بگذاریم.
تشخیص سرطان بیضه
در بعضی موارد سرطان بیضه توسط خود بیمار کشف می‌شود، یا اینکه پزشک در حین انجام معاینه فیزیکی دوره‌ای برای کنترل سلامت، این توده را تشخیص می‌دهد. برای تعیین اینکه آیا یک توده سرطان بیضه است یا خیر، پزشک ممکن است اقدامات تشخیصی زیر را توصیه کند:
سونوگرافی
آزمایش سونوگرافی بیضه با استفاده از امواج صوتی، تصویری از بیضه و کیسه بیضه ایجاد می‌کند. در طول سونوگرافی در حالی که پاها را از باز کرده‌ایم، به پشت دراز می‌کشیم. سپس پزشک یک ژل شفاف را به کیسه بیضه می‌زند و یک پروب دستی را روی کیسه بیضه حرکت می‌دهد تا تصویر سونوگرافی ایجاد شود.
سونوگرافی می‌تواند به پزشک ما کمک کند تا ماهیت هر توده بیضه، مانند جامد یا کیستی بودن (پر بودن از مایع) را نشان دهد. سونوگرافی همچنین مشخص می‌کند که توده ها در داخل یا خارج از بیضه قرار دارند.
آزمایش خون
پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین سطح نشانگرهای تومور در خون ما انجام دهد. تومور مارکرها یا نشانگرهای تومور موادی هستند که به طور طبیعی در خون ما وجود دارند، اما ممکن است در برخی شرایط، از جمله سرطان بیضه، سطح این مواد در خون افزایش یابد.
سطح بالای نشانگر تومور در خون به معنای ابتلا به سرطان نیست، اما ممکن است به پزشک در تشخیص کمک کند.
جراحی برای برداشتن بیضه (ارکیکتومی رادیکال اینگوینال)
اگر مشخص شود که توده بیضه ممکن است سرطانی باشد، پزشک به جراحی جهت برداشتن بیضه توصیه می‌کند. بیضه برداشته‌شده بررسی می‌شود تا مشخص شود که توده سرطانی است یا خیر و در صورت سرطانی بودن، نوع آن چیست.
تعیین نوع سرطان بیضه
بیضه برداشته‌شده برای تعیین نوع سرطان بیضه بررسی می‌شود. نوع سرطان بیضه، درمان و پیش آگهی ما را تعیین می‌کند. به طور کلی، دو نوع سرطان بیضه وجود دارد:
سمینوما
تومورهای سمینوما در تمام گروه‌های سنی ممکن است ایجاد شوند، اما اگر یک مرد مسن به سرطان بیضه مبتلا شود، احتمال ابتلا به نوع سمینوما در او بیشتر است. به طور کلی سرطان سمینوما به اندازه غیر سمینوما تهاجمی نیست.
تومورهای غیر سمینوما در اوایل زندگی ایجاد می‌شوند و به سرعت رشد و گسترش می‌یابند. چندین نوع مختلف از تومورهای غیر سمینوما وجود دارد، از جمله کوریوکارسینوما، کارسینومای جنینی، تراتوم و تومور کیسه زرده.
میزان پیشرفت یا «مرحله‌بندی» سرطان بیضه
هنگامی که پزشک تشخیص را تایید کرد، گام بعدی تعیین مرحله سرطان است. تعیین اینکه آیا سرطان به خارج از بیضه گسترش یافته است یا خیر، ممکن است به روش‌های زیر بررسی شود:
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): سی تی اسکن یک سری تصاویر اشعه ایکس از شکم، قفسه سینه و لگن ما می‌گیرد. پزشک برای یافتن علائم از سی تی اسکن استفاده می‌کند تا بررسی کند که آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر.
آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند برای یافتن مارکرهای تومور افزایش‌یافته، به پزشک کمک کند تا بفهمد که آیا بعد از برداشتن بیضه، سلول‌های سرطانی در بدن ما باقی مانده است یا خیر.
بعد از این آزمایش‌ها، مرحله‌ی سرطان بیضه تعیین می‌شود. تعیین مرحله کمک می‌کند تا بهترین روش‌های درمانی انتخاب شوند.
مراحل سرطان بیضه با اعداد رومی نشان داده می شود که از ۰ تا III متغیر است. کمترین مراحل نشان‌دهنده سرطانی است که محدود به اطراف بیضه است. در مرحله III، سرطان بیضه پیشرفته در نظر گرفته می‌شود که ممکن است به سایر مناطق بدن مانند ریهها نیز گسترش یافته باشد.
درمان سرطان بیضه
گزینه‌های درمان سرطان بیضه به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله سرطان، سلامت کلی و اولویت‌های بیمار بستگی دارد.
عمل جراحی سرطان بیضه
جراحی‌هایی که برای درمان سرطان بیضه استفاده می‌شوند، عبارتند از:
جراحی برای برداشتن بیضه (اورکیکتومی رادیکال اینگوینال)
این روش تقریباً درمان اصلی برای همه مراحل و انواع سرطان بیضه است. برای برداشتن بیضه، جراح برشی در کشاله ران ایجاد کرده و بیضه را خارج می‌کند. در صورت انتخاب بیمار، پزشک می‌تواند یک بیضه مصنوعی را جایگزین کند. در مراحل اولیه سرطان بیضه، برداشتن بیضه از طریق جراحی ممکن است تنها درمان مورد نیاز باشد.
جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی مجاور
برداشتن غدد لنفاوی خلف صفاقی (Retroperitoneal lymph node dissection) از طریق ایجاد یک برش در شکم انجام می‌شود.
اگر جراحی تنها روش درمانی برای سرطان بیضه باشد، پزشک ویزیت‌های منظم دوره‌ای را برای بررسی وضعیت سلامت فرد توصیه می‌کند. در این ویزیت‌ها آزمایش خون، سی تی اسکن و سایر تست‌ها برای بررسی علائم عود سرطان درخواست می‌شود.
پرتو درمانی سرطان بیضه
در پرتو درمانی، از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در طول پرتودرمانی، ما روی یک میز قرار می‌گیریم و یک ماشین بزرگ در اطرافمان حرکت می‌کند و با پرتوهای پرانرژی نقاط دقیق بدن ما را هدف قرار می‌دهد.
پرتو درمانی یک گزینه درمانی است که گاهی اوقات در افرادی که نوع سمینومای سرطان بیضه دارند، استفاده می‌شود. پرتودرمانی ممکن است پس از برداشتن بیضه توسط جراحی توصیه شود.
عوارض ناشی از پرتو درمانی ممکن است حالت تهوع، خستگی و همچنین قرمزی پوست، تحریک در ناحیه شکم و کشاله ران باشد. پرتو درمانی به طور موقت باعث کاهش تعداد اسپرم می‌شود و ممکن است روی باروری در برخی از مردان تأثیر بگذارد. قبل از شروع پرتو درمانی در مورد گزینه‌های حفظ اسپرم می‌توان با پزشک مشورت کرد.
شیمی درمانی سرطان بیضه
در شیمی درمانی از داروهایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است که احتمالاً از تومور اصلی مهاجرت کرده و در سراسر بدن گسترش یافته‌اند. شیمی درمانی ممکن است تنها گزینه درمانی باشد یا ممکن است قبل یا بعد از جراحی توصیه شود.
عوارض جانبی شیمی درمانی به داروهای مورد استفاده بستگی دارد. عوارض جانبی شایع شامل خستگی، حالت تهوع، ریزش مو و افزایش خطر ابتلا به عفونت است. داروها و درمان‌هایی وجود دارند که برخی از عوارض جانبی شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهند.
شیمی درمانی در برخی از مردان نیز ممکن است منجر به ناباروری شود که در برخی موارد می‌تواند دائمی باشد. قبل از شروع شیمی‌درمانی در مورد گزینه‌های حفظ اسپرم می‌توانیم با پزشک مشورت کنیم.
منبع: 1