جذب مترجم چه شرایط و نیازمندی‌هایی دارد و کدام سازمان‌ها، نیازمند مترجم هستند؟
سازمان‌ها و مؤسسات زیادی مثل سازمان‌های دارای ارتباطات بین‌المللی، دارالترجمه‌ها و آموزشگاه‌های زبان، نیازمند جذب مترجم هستند. اکثر کارفرمایان در پذیرش مترجم، توجه چندانی به تحصیلات ندارند و تسلط به زبان‌های خارجی برای آن‌ها اولویت دارد. بیشترین تقاضا برای جذب مترجم، مربوط به ترجمه‌ی زبان انگلیسی است. بنابراین و با توجه به اینکه تعداد افراد مسلط به زبان انگلیسی، بسیار زیاد می‌باشد، بازار کار ترجمه‌ی انگلیسی، نسبتا اشباع شده است و دستمزد بالایی ندارد. افرادی که به زبان‌های خارجی دیگر مثل عربی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی و ایتالیایی مسلط باشند، بازار کار نسبتا بهتری دارند.
اکثر کارفرمایان در جذب مترجم، تأکید چندانی به تحصیلات ندارند. با این حال، داشتن مدرک تحصیلی در رشته‌های مرتبط مثل مترجمی زبان و زبان و ادبیات انگلیسی، امتیاز بالایی محسوب می‌شود. مدارک معتبر زبان مثل آیلتس و تافل نیز شانس جذب مترجم را بالاتر می‌برند.
مترجمی شاید دستمزد بالایی نداشته باشد ولی مزیت‌های زیادی دارد. خیلی از شرکت‌ها نیازمند جذب مترجم غیرحضوری یا استخدام و جذب مترجم دورکار هستند. به علاوه، مترجمان می‌توانند به صورت پروژهای یا فریلنسینگ مشغول به کار شوند. بعضی از مترجمین، به تایپیست‌های خوبی تبدیل می‌شوند. بنابراین، در صورت پیدا نکردن شغلی به عنوان مترجم، می‌توانند برای آگهی‌های استخدام تایپیست نیز رزومه بفرستند.
در این مقاله می‌خواهیم در رابطه با شرایط و نیازمندی‌های مترجمی زبان و بازار کار این شغل، صحبت کنیم. معرفی سازمان‌های نیازمند مترجم، از دیگر موضوعات مورد بحث ما در این مقاله است.
مقدمه‌ای بر شغل مترجمی
مترجمان، اسناد نوشتاری را از یک زبان (منبع) به زبان دیگر (هدف)، برمی‌گردانند. آن‌ها باید تضمین کنند که معنای نهفته در متن اصلی به متن ترجمه شده، منتقل شده است. معمولا زبان هدف، زبان مادری شما است. با این حال، گاهی اوقات باید از زبان مادری به یک زبان خارجی، ترجمه کنید. گاهی اوقات، ترجمه جزئی از یک کار دیگر مثل کپی رایتینگ است.
ترجمه را می‌توان به دو نوع کلی مفهومی و تحت‌اللفظی تقسیم‌بندی کرد. در ترجمه‌ی مفهومی، فقط کافی است معنای متن منبع در متن هدف منعکس شود. در مقابل، در ترجمه‌ی تحت‌اللفظی باید تا حد ممکن، تمامی عبارت‌ها و کلمات، ترجمه شوند.
اسنادی که نیاز به ترجمه دارند معمولا در یکی از گروه‌های زیر قرار می‌گیرند:
- تجاری
- آموزشی
- حقوقی
- ادبی
- علمی
- فنی
متنی که ترجمه می‌کنید، می‌تواند یک سند رسمی، یک نامه، یک کتاب، یک مقاله، یک کاتالوگ، یک بلاگ یا هر نوع نوشته‌ی دیگری باشد. گاهی اوقات، ممکن است محتوایی که باید ترجمه شود، نه به صورت متن، بلکه به صورت یک فایل صوتی باشد. به علاوه، گاهی اوقات نیاز است که ترجمه به صورت صوتی انجام شود.
مترجم خوب کسی است که معنای متن منبع را به طور کامل درک می‌کند و می‌تواند آن را به گونه‌ای به زبان هدف ترجمه کند که همانند متنی تألیف شده به زبان هدف باشد. به عبارت دیگر، مترجم باید ضمن انتقال معنی به زبان هدف، هیچ جزئی از منبع را از قلم نیاندازد. مارگارت سیرز پدن (Margaret Sayers Peden)، مترجم مطرح آمریکایی، ترجمه را به ذوب شدن یک قالب یخ و تشکیل مجدد یخ از همان آب و در همان قالب، تشبیه می‌کند؛ در این فرایند، عناصر زبان همانند مولکول‌های آب، جا به جا می‌شوند، پیوندهای قبلی می‌شکنند و پیوندهای جدید ایجاد می‌شوند. نهایتا، قالب یخ جدید، تفاوتی با قالب یخ قبلی نخواهد داشت؛ همانطور که متن ترجمه شده نباید تفاوتی با متن منبع داشته باشد.
مترجم چه وظایف و مسئولیت‌هایی دارد؟
سازمان‌ها و مؤسسات مختلف، به دلایل متفاوتی نیاز به استخدام و جذب مترجم دارند. به طور کلی، می‌توان گفت که وظایف و مسئولیت‌های مترجم عبارتند از:
- خواندن متن منبع و بازنویسی آن به زبان هدف با حفظ معنی کامل متن منبع
- استفاده از نرم‌افزارهای حافظه‌ی ترجمه مثل SDL Trados ،Wordfast و … برای یک‌دست بودن ترجمه‌ی اسناد متعدد و افزایش سرعت ترجمه
- استفاده از فرهنگ‌لغت‌های تخصصی و منابع مختلف برای پیدا کردن نزدیک ترین معادل‌ها برای کلمات و اصطلاحات
- استفاده از نرم‌افزارّای مناسب برای تحویل فایل ترجمه شده با فرمت خواسته شده
- تحقیق در رابطه با عبارات علمی، حقوقی و فنی برای پیدا کردن بهترین ترجمه
- همکاری با افراد استفاده کننده از متن ترجمه شده برای برطرف کردن هرگونه ابهام
- اصلاح و ویرایش نسخه‌های ترجمه شده
- مشورت با افراد متخصص برای ترجمه‌ی متون تخصصی
- کسب دانش در حوزه‌های تخصصی مرتبط با ترجمه‌ها
- پیروی از استانداردهای کیفیت ترجمه برای اطمینان از صحت متن ترجمه شده به منظور پیشگیری از مشکلات حقوقی و اخلاقی
کدام سازمان‌ها نیازمند جذب مترجم هستند؟
سازمان‌های دولتی یا خصوصی متعددی نیازمند مترجم هستند. از مهم‌ترین این سازمان‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سازمان‌های دولتی یا شرکت‌های خصوصی دارای روابط بین‌المللی: سازمان‌هایی مثل وزارت امور خارجه، سفارت‌خانه‌ها و کنسولگری‌ها، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، گمرک، شرکت‌های تجاری وارد کننده یا صادر کننده‌‌ی محصولات مختلف و … برای انجام مکاتبات اداری و ارتباطات مختلف، نیازمند مترجم می‌باشند. این سازمان‌ها معمولا مترجم تمام‌وقت می‌پذیرند.
- شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر شرکت‌های صنعتی: این شرکت‌ها برای استفاده از منابع دانش موجود به زبان‌های خارجی، به مترجم نیاز دارند. معمولا این شرکت‌ها اقدام به استخدام مترجم دورکار یا پروژهای می‌کنند.
- دارالترجمه‌های رسمی: این مؤسسات خصوصی، زیر نظر قوه‌ی قضائیه فعالیت دارند و معمولا نیازمند مترجم تمام‌وقت هستند. دارلترجمه‌ها، کارهایشان را به صورت پروژهای از مشتریان دریافت می‌کنند. معمولا هر دارالترجمه زیر نظر یک مترجم رسمی که به ترجمه‌های سایر مترجمین نظارت دارد، اداره می‌شود. در رابطه با مترجم رسمی در ادامه‌ی همین مقاله، صحبت خواهیم کرد. بنابراین، برای کار کردن در دارالترجمه‌ها، نیازی نیست که حتما مترجم رسمی باشید. با این حال، هر دارالترجمه برای دریافت مجوز از طرف وزارت امور خارجه، نیاز به یک مترجم رسمی دارد. استخدام و جذب مترجم غیرحضوری در دارالترجمه‌ها رایج است.
و
- انتشارات: انتشارات مختلف برای ترجمه‌ی متونی مثل کتاب‌ها و مقالات نیازمند مترجم می‌باشند. اکثر انتشارات، به صورت پروژهای با مترجمان کار می‌کنند ولی بعضی انتشارات مثل روزنامه‌ها و مجلات، مترجم را به صورت تمام‌وقت جذب می‌نمایند.
- رسانه‌ها و خبرگذاری‌ها: رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها مثل سازمان صدا و سیما، سایت‌های خبری، مجله‌های اینترنتی و … نیز به مترجم نیاز دارند. رسانه‌های معتبرتر، مترجمان را به صورت تمام‌وقت جذب می‌کنند. در مقابل، رسانه‌های آنلاین دارای اعتبار کمتر، معمولا به صورت پروژهای با مترجمان کار می‌کنند.
- آژانس‌های مسافرتی و هواپیمایی و مؤسسات مهاجرتی: خیلی از آژانس‌های مسافرتی و شرکت‌های هواپیمایی برای مشاغل مختلفی، مثل کارمند اداری، نیازمند مترجم می‌باشند. مؤسسات مهاجرتی نیز برای انجام ترجمه‌ی اسناد و ارتباط با سفارت‌خانه‌ها، به مترجم نیاز دارند.
- وب‌سایت‌های انجام خدمات ترجمه و تولید محتوا: بعضی از وبسایت‌ها وجود دارند که سفارش ترجمه را از مشتریان قبول می‌کنند و آن را به مترجمان خود که عمدتا دورکار هستند، می‌سپارند.
شغل مترجمی چه مزیت‌ها و معایبی دارد؟
شغل مترجمی هم همانند هر شغل دیگری، در کنار خوبی‌هایش، بدی‌هایی نیز دارد. اکثر کسانی که شغل مترجمی را انتخاب می‌کنند، به صورت فریلنسر کار می‌کنند. بنابراین، آن‌ها به هیچ سازمانی وابستگی ندارد که نکات مثبت و منفی خودش را دارد. از نکات مثبت فریلنسینگ می‌توان به ساعت کاری منعطف اشاره کرد. در مقابل، فریلنسرها از خیلی از مزایای کارهای سازمانی مثل بیمه، سنوات، عیدی و … بی‌بهره هستند.
البته کسانی که به عنوان مترجم برای یک سازمان کار می‌کنند، معمولا می‌توانند شیوه‌ی همکاری دورکاری را انتخاب کنند. در این صورت هم از مزایای یک کار سازمانی ثابت برخوردارند و هم نیازی به خروج از منزل و رفت‌وآمدهای غیرضروری ندارند.
معمولا، درآمد مترجم‌ها، به ویژه مترجمان زبان انگلیسی و آن‌هایی که به صورت فریلنسینگ کار می‌کنند، چندان بالا نیست. البته مترجم‌های زبان‌های دیگر مثل آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، ترکی استانبولی، عربی و …، درآمد بالاتری دارند اما بازار کار خوبی ندارند. مترجمان رسمی می‌توانند دارالترجمه داشته باشند که درآمدش بد نیست. مترجم‌های زبان‌های خیلی خاص نیز می‌توانند در وزارت امور خارجه، سفارت‌خانه‌ها و کنسولگری‌ها با درآمد نسبتا حوبی مشغول شوند.
یکی دیگر از مزیت‌های شغل مترجمی این است که می‌تواند شما را به یک تایپیست خوب تبدیل کند و بنابراین، در صورتی که مدتی شغل مترجمی مناسبی نداشته باشید، می‌توانید برای آگهی‌های استخدام تایپیست نیز رزومه ارسال کنید. همچنین، آموزشگاه‌های زبان نیز گاها مترجم‌ها را به عنوان مدرس زبان می‌پذیرند و بنابراین، می‌توانید برای فرصت‌های شغلی استخدام مدرس زبان نیز رزومه بفرستید.
سازمان‌ها در استخدام و جذب مترجم به چه مهارت‌هایی توجه دارند؟
عمل ترجمه، علاوه بر درک زبان منبع، نیازمند مهارت‌های مختلفی است. مهارت‌های مترجم در دو گروه مهارت‌های سخت و مهارت‌های نرم قرار می‌گیرند.
مهارت‌های سخت
- تسلط کامل بر زبان مبدأ: شما نمی‌توانید بدون تسلط بر زبان مبدأ و تنها به کمک فرهنگ لغت‌ها، متنی را ترجمه کنید. اگر متن را به طور کلی درک نکنید، ممکن است آن را به اشتباه تفسیر کرده و ترجمه‌ای تحویل دهید که کاملا درست نباشد. بنابراین، یک مترجم خوب، تمام معانی یک متن، حتی مفاهیم بسیار ظریف آن را درک می‌کند. سطح زبان منبع برای مترجمی باید در حد پیشرفته و در حد زبان مادری باشد.
- مهارت‌های نوشتاری عالی: برای اینکه یک مترجم خوب باشید، نیاز دارید که نویسنده‌ای خود در زبان هدف نیز باشید. شما باید قلم توانمندی داشته باشید و بتوانید با کلمات، مفاهیم نهفته در متن منبع را به بهترین شکل ممکن منتقل کنید. همچنین باید در شیوه‌های مختلف نویسندگی مثل تجاری، رسمی، دوستانه، تبلیغاتی و مهارت داشته باشید.
- درک بالا از فرهنگ منبع و هدف: یک مترجم خوب، باید هم فرهنگ منبع و هم فرهنگ هدف را به خوبی بشناسد. مترجم باید با کلیشه‌های خاص فرهنگ هدف آشنایی داشته باشد تا در صورت مواجهه با آن‌ها در متون، دچار سردرگمی نشود و بتوان به نوعی آن‌ها را برای مخاطب زبان منبع، بیان کند.
- توانایی بالا در پژوهش: بعضی معاونی و مفاهیم را نمی‌توان در فرهنگ لغت‌ها پیدا کرد و برای پیدا کردن معانی چنین مفاهیمی باید پژوهش‌هایی هرچند کوتاه انجام دهید. مترجم باید بتواند خیلی سریع و با استفاده از اینترنت، در رابطه با معنای مفاهیم خاص و پیچیده در زبان منبع، تحقیق کند.
- مهارت‌های نرم‌افزاری: همانطور که در بالا گفتیم، بعضی از سازمان‌ها در استخدام و جذب مترجم، به مهارت‌های نرم‌افزاری نیز توجه دارند. نرم‌افزارهای ترجمه به کمک کامپیوتر (Computer Assisted Translation) یا CAT نرم‌افزارهایی هستند که دارای حافظه‌ی ترجمه می‌باشند. استفاده از نرم‌افزارها، کار شما را سریع‌تر می‌کند. به علاوه شما باید به مجموعه‌ی مایکروسافت آفیس نیز مسلط باشید.
مهارت های نرم
- توجه به جزئیات: یک مترجم خوب باید بتواند ظریف‌ترین مفاهیم موجود در متن منبع را متوجه شود.
- مهارت در سازماندهی: مترجمان باید زمانشان را به خوبی مدیریت نمایند و کارهایشان را خیلی منظم و با برنامه انجام دهند.
- خود-انگیزشی: در صورتی که این مهارت در مترجم وجود نداشته باشد، ترجمه می‌تواند به کاری خسته‌کننده و با راندمان پایین تبدیل شود.
- انعطاف‌پذیری: گاهی اوقات ممکن است با متونی غیرمعمول مواجه شوید که با تمام کارهای گذشته‌ی شما تفاوت داشته باشند. یک مترجم خوب در چنین شرایطی خودش را به سرعت با متن سازگار می‌کند.
- کنجکاوی: یکی از ویژگی‌های یک مترجم خوب، کنجکاوی است. این ویژگی سبب می‌شود که هر متن جدید برای شما جذاب باشد و با انرژی بالا و با انجام پژوهش‌های لازم آن را ترجمه کنید.
کارفرمایان در جذب مترجم چه مدارکی از شما می‌خواهند؟
معمولا، سازمان‌هایی که مترجم ثابت نیاز دارند، در آگهی‌های دعوت به همکاری خود، مدارکی از مترجم‌ها می‌خواهند. هدف از این کار، اطمینان از تسلط مترجم به زبان خارجی و فنون ترجمه است. اکثر این سازمان‌ها، کسانی را به عنوان مترجم می‌پذیرند که دارای تحصیلات مرتبط با زبان خارجی مورد نظر باشند. به عنوان مثال، سازمانی که مترجم انگلیسی نیاز داشته باشد، معمولا فارغ‌التحصیلان رشته‌های مترجمی زبان انگلیسی یا زبان و ادبیات انگلیسی را جذب می‌کند. طبیعی است که فارغ‌التحصیلان دارای مدرک مترجمی در اولویت قرار دارند.
داشتن مدارک زبان بین‌المللی مثل آیلتس و تافل نیز امتیاز بزرگی برای مترجمان محسوب می‌شود. گاها بعضی از سازمان‌ها فقط با یک مدرک آیلتس یا تافل شما را به عنوان مترجم می‌پذیرند. مزیت دیگر داشتن این مدارک بین‌المللی این است که می‌توانید برای آگهی‌های استخدام مدرس زبان نیز رزومه بفرستید. البته آیلتس و تافل فقط مختص زبان انگلیسی هستند و زبان‌های دیگر نیز مدارک معتبر خودشان را دارند.
نحوه‌ی استخدام مترجم در سازمان‌ها و مؤسسات چگونه است؟
سازمان‌هایی که به طور دائمی به مترجم نیاز دارند، مثل سازمان‌های دارای ارتباطات بین‌المللی و شرکت‌های مسافرتی و هواپیمایی، مترجمان را به صورت تمام‌وقت و اکثر حضوری جذب می‌کنند. سازمان‌هایی که هر از چندگاهی به ترجمه‌ی متون نیاز پیدا می‌کنند، به صورت پروژهای با مترجمان کار می‌کنند. وبسایت‌هایی که مترجمان را به صورت ثابت به تیم ترجمه‌ی خود جذب می‌نمایند، اقدام به استخدام و جذب مترجم غیرحضوری می‌کنند و دستمزد آن‌ها را به صورت کلمه‌ای می‌دهند. دارالترجمه‌ها نیز دارای مترجمان تمام‌وقت حضوری یا غیرحضوری با دستمزد ثابت و مترجم دورکار و پروژهای با دستمزد کلمه‌ای هستند.
دستمزد مترجم چقدر است؟
مترجمان در سازمان‌های مختلف دستمزدهای متفاوتی می‌گیرند. معمولا بالاترین دستمزدها را کسانی می‌گیرند که به زبان‌های نادر و کمتر شناخته شده مسلط هستند. معمولا وزارت امورخارجه، سفارت‌خانه‌ها و دیگر سازمان‌های دارای ارتباطات بین‌المللی نیاز به جذب مترجم در زبان‌های نادر دارند. به طور کلی، چنین سازمان‌هایی، دستمزد خوبی به مترجمان خود می‌دهند.
مترجمانی که در استخدام آژانس‌های مسافرتی و هواپیمایی هستند و مترجمان دارالترجمه‌ها نیز دستمزدی متوسط در مقایسه با سایر مشاغل دارند. اما مترجمانی که به صورت فریلنسینگ کار می‌کنند و فاقد دستمزد ثابت هستند، بسته به توانایی‌هایشان و میزان وقتی که به کار اختصاص می‌دهند، درآمدهای متفاوتی دارند.
جمع‌بندی
کسانی که به یک یا چند زبان خارجی تسلط داشته باشند، می‌توانند مترجم شوند. با این حال، ترجمه علاوه بر تسلط بر زبان منبع، نیازمند مجمموعه‌ای از مهارت های سخت و نرم دیگر است. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های شغل مترجمی، امکان دورکاری است با این حال، دستمزد مترجم‌ها چندان بالا نیست و معمولا جای پیشرفت شغلی چندانی ندارند. مترجم باید انتقال تمامی مفاهیم موجود در متن منبع به متن هدف را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. مسئولیت مترجم به ویژه در ترجمه‌ی متون تکنیکی و حقوقی، بسیار بالا است. گاها مترجم‌ها باید برای اطمینان از صحت ترجمه، پژوهش هم انجام دهند.
سازمان‌های متنوعی نیازمند مترجم تمام‌وقت، پاره‌وقت، پروژهای و دورکار هستند. بعضی از این سازمان‌ها به مترجمان خود حقوق ثابت می‌دهند و بعضی دیگر به صورت کلمه‌ای به آن‌ها دستمزد می‌پردازند. این سازمان‌ها معمولا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی زبان‌های خارجی یا افراد دارای مدارک معتبر در زبان‌های خارجی مثل آیلتس و تافل برای زبان انگلیسی، آزمون تلک برای زبان آلمانی، آزمون TCF برای زبان فرانسوی و … را به عنوان مترجم می‌پذیرند.
سازمان‌هایی که نیازمند مترجم ثابت و تمام‌وقت در زبان‌های غیرانگلیسی و نادر هستند، بیشترین دستمزد را به مترجمین خود می‌دهند. مترجمین فریلنسر نیز براساس میزان کار که انجام می‌دهند و به صورت کلمه‌ای حقوق می‌گیرند.
به طور کلی می‌توان گفت که بازار کار مترجمی برای زبان انگلیسی کمی اشباع شده و حقوق آن در مقایسه با سایر زبان‌های خارجی، پایین‌تر است.
منبع: