سوند ادراری، یک قطعه منعطف ساخته شده از لاتکس، پلی اورتان یا لوله سیلیکونی است که از طریق مجرای ادرار، وارد مثانه بیمار می شود. انواع سوند این قابلیت را به بیمار می دهد تا ادرار بیمار پس از تجمع اندک در مثانه تخلیه شود. معمولاً عمل سوند گذاری را یک پزشک یا اغلب اوقات یک پرستار ، انجام می دهد هرچند که سوند گذاری توسط بیمار هم قابل انجام است.
سوند ممکن است دائمی (سوند داخلی) یا یک سوند تعویض پذیر باشد و بعد از تخلیه ادرار، سوند برداشته شود. سوند گذاری در آقایان به دلیل احتمال خراشیدگی مسیر عبور سوند با بدنه سوند، بهتر است با یک سوند انعطاف پذیر انجام شود. این کار نباید توسط بیمار بدون راهنمایی انجام شود. درمورد نظافت انواع سوند و محوطه اطراف آن و دستورالعمل های خاص در مورد قرار دادن سوند از ابتدا تا ورود به مثانه باید به بیمار پیش اگاهی داده شود.
انواع سوند:
سوند ها انواع متفاوتی دارند که به واسطه کاربری آن ها به صورت دائمی یا گذرا دسته بندی میشوند.
- سوند فولی
در اورولوژی ، یک سوند فولی یک لوله منعطف است که یک پزشک برای تخلیه ادرار از مجرای ادرار و مثانه از آن استفاده می کند. این شایع ترین نوع سوند ادراری است. لوله دو کانال مجزا یا لومن دارد که طول یکی از آنها کم است. یک لومن ، که هر دو انتهای آن باز است ، ادرار را درون یک کیسه جمع می کند. لومن دوم در انتهای بیرونی خود یک دریچه دارد و در قسمت داخلی به یک جسم حبابی متصل می شود.
حباب هنگامی که درون مثانه قرار می گیرد با آب استریل پر میشود تا از بیرون آمدن آن جلوگیری شود. تولیدکنندگان معمولاً سوند فولی را با استفاده از پوشش سیلیکون یا لاتکس طبیعی، تولید می کنند. انواع سوند فولی تنها زمانی باید مورد استفاده قرار بگیرد که تشخیص بیماری قطعی باشد در غیر این صورت، خطر ابتلا به عفونت ادراری مرتبط با سوند و سایر عوارض جانبی را افزایش می دهد.
انواع سوند فولی در موارد زیر استفاده می شود:
- برای بیمارانی که برای جراحی یا سایر مراقبت های پزشکی بیهوش میشوند
- در بیمارانی که تکرر ادرار دارند همچنین برای بیماران مبتلا به بی اختیاری
- برای بیمارانی که پروستات آنها بزرگ شده است تا جایی که باعث قطع جریان ادرار از مثانه می شود
- در بیمارانی که احتباس حاد ادرار دارند
- برای بیمارانی که به دلیل فلج یا آسیب جسمی قادر به استفاده از امکانات استاندارد توالت یا ادرار نیستند
- به دنبال جراحی مجرای ادراری برای مبتلایان به بیماری کلیوی که میزان ادرار آنها باید بطور مداوم و دقیق اندازه گیری شود
- قبل و بعد از سزارین
- برای بیمارانی که صدمات دستگاه تناسلی داشته اند
- برای بیماران ضعیفی که به دلیل ضعف جسمی قادر به استفاده از توالت استاندارد نیستند و باید میزان ادرار آنها به طور مداوم اندازه گیری شود
همچنین از انواع سوند فولی می توان برای آماده سازی دهانه رحم هنگام القاء زایمان استفاده کرد. هنگامی که برای این منظور استفاده شود، حباب در مسیر دهانه رحم قرار داده و باد کرده میشود ، به عنوان مثال با 30 میلی لیتر سالین. دنباله باقی مانده کاتتر کمی محکم کشیده شده و به قسمت داخلی پای زن چسبانده می شود. حباب باد شده همانطور که سر کودک قبل از زایمان فشار زیادی به دهانه رحم وارد می کند، باعث باز شدن دهانه رحم می شود.
با بزرگ شدن دهانه رحم با گذشت زمان ، سوند برای حفظ فشار مجدداً تنظیم می شود . هنگامی که دهانه رحم به اندازه کافی باز شد، کاتتر خارج می شود. همچنین کاربرد دیگر این سوند در موارد جراحی های شدید گوش و حلق و بینی (از بین بینی) مورد استفاده قرار می گیرند تا خون آزادانه از بینی عبور کند و باعث انسداد مسیردهان نشود. انواع سوند فولی در جراحی شکم نیز استفاده می شود.
نمونه ای از سوند فولی
سوند نلاتون: سوند نلاتون یا سوند های یکبار مصرف از جمله سوند هایی هستند که مانند انواع سوند فولی بیشتر در بخش اورژانس و زمانی که بیمار در حالت طبیعی خود نباشد مورد استفاده قرار میگیرد. این دسته از سوندها به دلیل یکبار مصرف بودن فاقد پوشش ضد الرژی هستند که در انواع سوند فولی استفاده میشود بنابراین استفاده مجدد از آن باعث ابتلای شخص به عفونت های مجاری ادراری میشود. عمده کاربری این سوندها برای نمونه گیری استریل از ادرار بیمار میباشد.
نمونه ایی از سوند نلاتون
سوند رابینسون: یک سوند قابل انعطاف است که برای تخلیه ادرار موردی استفاده می شود. برخلاف انواع سوند فولی ، هیچ حبابی روی نوک آن نیست و به همین دلیل نمی تواند در محل بدون کمک باقی بماند. این نوع سوند می توانند روکش دار یا بدون روکش باشند (به عنوان مثال ، روکش هیدروفیل)
سوند کوئید: از جمله سوند تیمان ، با یک نوک خمیده طراحی شده است که عبور از انحنای مجرای ادراری منتهی به پروستات را آسان تر می کند. این سوند برای بیماران مذکر طراحی شده است
سوند هماتوری: نوعی سوند فولی است که برای هموستاز post-TURP استفاده می شود. استفاده از این سوند در جراحی های آندوسکوپی یا در صورت خونریزی در پی سوند گذاری مفید است. سوند هماتوری به صورت دو طرفه و سه طرفه (لومن دوتایی و سه گانه) وجود دارد.
سوند پترز: این سوند به گونه ای طراحی شده است که با قرارگیری در لوله ادراری مورد نظر به صورت دائم مانع از انسداد یا گرفتگی آن شود. دیگر انواع سوندکه به صورت دائم مورد استفاده قرار میگیرند سوند حباب و سوند های فلزی است این گونه از سوند ها به دلیل قرار گرفتن در داخل مجاری ادراری و عدم تعویض پذیری باید از مواد غیر آلرژی زا و سازگار با محیط بدن ساخته شوند
موارد منع مصرف انواع سوند:
استفاده از انواع سوند ادراری نباید برای افرادی كه قادر به ادرار كردن هستند یا برای راحتی بیمار یا كاركنان بیمارستان، مورد استفاده قرار گیرد.
تروماي ادراري تنها منع مصرف مطلق براي قرار دادن انواع سوند ادراري است.
یافته های معاینه مانند خون در مجرای ادراری ، قبل از وارد کردن سوند به مجرای ادراری ضروری است چرا که یکی از مهم ترین عفونت های بیماران بخش اورولوژی عفونت های دستگاه ادرای است.
منبع :