دیسک کمر چیست؟
دیسک کمرازلحاظ ساختمانی مانند یک چرخ اتومبیل است. برای اینکه ما بتوانیم حرکات مختلف را در طول زندگی خود انجام دهیم ستون مهره های ما به صورت یکپارچه درست نشده است بلکه به صورت قطعاتی درست شده است که مثل دانه های تسبیح به هم متصل شده اند. این قطعات استخوانی را تنه مهره می نامند و قسمتهایی که این استخوان ها را به هم متصل می کنند دیسک نامیده می شوند.
همانطور که می دانیم چرخ اتومبیل دارای یک لاستیک خارجی است که معمولاً جنس سفت تری دارد و تایرنامیده می شود. در داخل آن یک لاستیک نرم تروجود دارد که تیوپ نامیده می شود. در داخل آن هوای پرفشار باد وارد می شود. دیسک کمر هم از دو قسمت درست شده است قسمت خارجی که محکم تر است و از ۳۲ لایه درست شده است حلقه یا آنولوس فیبروزوس نامیده میشود و در داخل حلقه دیسک ساختمان ژلاتین مانندی به نام هسته دیسک یا نوکلئوس پولپوزوس وجود دارد.
کمر ما از ۵ مهره استخوانی درست شده است. در بین مهره ها ساختمان های غضروفی هستند که دیسک کمر نامیده می شوند.
بیماری دیسک کمر ، بیماری افراد میان سال است ، یعنی شایع ترین سن ابتلا به دیسک کمر دهه سوم و چهارم ( بین 30 تا 40 سالگی ) است. در بسیاری از موارد ، بیمار درد کمر یا اندام تحتانی را ماهها یا حتی سالها دارد و معمولا با دارو بهبود نسبی پیدا می کند. در یکی از این حملات درد کمر بسیار شدید میشود و دیگر به درمانهای طبی پاسخ نمیدهد.
کار دیسک کمر چیست ؟
۱- باعث می شود که ما به جلو و عقب و چپ و راست بتوانیم خم شویم و بچرخیم در واقع دیسک یک بلبرینگ زنده است.
۲- مانند کمک فنر ضربه های وارد شده به ستون فقرات را می گیرد ، بنابرین ما یکنواخت راه می رویم.
۳- هنگام بلند کردن اجسام سنگین ، به دیسک که ساختمانی قابل فشرده شدن هست فشار وارد می شود ، در نتیجه مهره ها که قابل فشرده شدن نیستند از شکستگی محافظت می شوند.
۴- هر دیسک مانند اهرم های کوچکی در حرکات ستون فقرات عمل می کند و باعث می شود که ما بتوانیم اجسام سنگین را بلند کنیم.
دیسک از دو قسمت درست شده است. یکی حلقه دیسک که آنولوس فیبروزوس annulus fibrosus و دیگری هسته دیسک که نوکلئوس پولپوزوس Nucleus Pulposus نامیده می شود.
حلقه دیسک از چندین لایه بهم تنیده کلاژن درست شده است .(( مانند تایر ماشین ))
دیسک کمر کجاست؟
دیسک ها در واقع بلبرینگهای زنده هستند که در بین مهره های ما قرار گرفتند ، و باعث می شوند که ما به طرف جلو و عقب و طرفین خم شویم یا بتوانیم بچرخیم. در واقع دیسک کمر فاصله بین مهره ها هستند. از لحاظ جنس و نوع ، دیسک یک نوع غضروف است. از لحاظ ساختمانی دیسک از یک حلقه و هسته درست شده است ، درست مانند تایر ماشین که دارای یک لاستیک پر از باد و یک لاستیک دیگر که در پیرامون آن قرار گرفته است. بنابراین در کمر ما که ۵ مهره دارد که پنج عدد دیسک در بین آنها قرار گرفته است.
دیسک کمر در همه افراد وجود دارد ، ولی منظور مردم از اینکه دیسک کمر دارم یعنی دیسک کمرشان پاره یا معیوب است. تشخیص بیماری دیسک کمر به چندین طریقه صورت می گیرد: مهم ترین آن ها شرح حال بیمار است. در بیماری دیسک کمر معمولاً یک درد شدیدی ناگهان در کمر یا در پشت پای بیمار ظاهر می شود. معمولاً یک طرفه است و گاهی می تواند دو طرفه هم باشد. ممکن است بیمار سابقه کمردرد های مبهمی را در گذشته داشته باشد ، اما به ناگهان دچار یک کمردرد یا پا درد بسیار شدید می شود. درد دیسک کمر معمولاً در مسیر عصب سیاتیک است.
یعنی دردی است که از کمر شروع می شود و به داخل لگن و به پشت ران و سپس پشت ساق پا انتشار پیدا می کند. دومین راه تشخیص درد دیسک کمر انجام معاینه بیمار است. پزشک در هنگام معاینه بیمار با بالا آوردن پای بیمار باعث درد و یا تشدید درد بیمار می شود. در نهایت برای اثبات تشخیص پارگی یا بیماری دیسک کمر می توانیم از ام آر آی استفاده کنیم، که دیسک کمر را کاملا نشان می دهد و همچنین نوع بیماری دیسک میزان و پارگی آن، و همچنین محل بیرون زدگی دیسک کمر را نشان می دهد. علاوه بر این می توان از انجام نوار عصب و عضله نیز برای اثبات پارگی دیسک کمر و تشخیص درد دیسک کمر کمک گرفت.
علائم بیماری دیسک کمر به چند دسته تقسیم می شود. 1- کمر درد 2- درد اندام های تحتانی است که اصطلاحاً درد سیاتیکی نامیده می شود 3- علائم عصبی حسی مانند گزگز و سوزش و خواب رفتن کل اندام ها ی تحتانی یا بی حسی در قسمتی از اندامهای تحتانی 4- اختلالات حرکتی مانند ضعیف شدن عضله ها ی اندام تحتانی 5- سندروم دم اسب که تمام اندامهای تحتانی از کار افتاده و فرد دچار بی اختیاری یا عدم توانایی در ادرار کردن می شود.
شایع ترین علائم دیسک کمر
شایع ترین علائم دیسک کمر عبارتند از کمر درد و دردی که از کمر به اندام های تحتانی که اصطلاحا درد سیاتیک نامیده می شود. این درد از داخل کمر به پشت باسن و سپس پشت ران تیر می کشد سپس از آنجا به پشت ساق پا می رود. دیسک های کمر خفیف معمولا به صورت درد های دائمی نیستند. بلکه بیمار مدتی درد دارد و مدتی خوب است. درد کمر ممکن است همراه با درد سیاتیک باشد یا گاهی فقط بیمار درد کمر دارد و در بعضی از بیماران فرد فقط درد اندام تحتانی دارد ، بدون اینکه سابقه کمر درد داشته باشد . بنابراین شایع ترین علایم دیسک کمر به طور خلاصه شامل : درد کمر و درد سیاتیک است . درد سیاتیک را در اصطلاح پزشکی درد تیر کشنده یا رادیکولر هم می گویند.
دیسک کمر می تواند موجب بی حسی پا شود. علاوه بر آن دیسک کمر میتواند باعث اختلال در حرکت پا شود. یعنی پای انسان را ضعیف کند و به این ترتیب که هر ریشه عصبی دو قسمت دارد یکی قسمت حسی و دیگری قسمت حرکتی ، اگر فشار به قسمت حسی بیاید باعث اختلال در حس پای انسان می شود و اگر فشار بر روی قسمت حرکتی باشد باعث ضعف عضلانی می شود. معمولاً وقتی که بیمار دچار ضعف عضلانی می شود ، حس بیمار نیز کم شده است. اختلال در حس یا حرکت اندام های تحتانی که در اصطلاح پزشکی پا نامیده می شود می تواند نشانه فشار شدید و جدی بر روی ریشه عصبی باشد و ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
بسیاری از مردم فکر می کنند کسی که دچار دیسک کمر است چرا باید درد اندام تحتانی )در اصطلاح عامه درد پا داشته باشد؟( ولی حقیقت این است که اعصابی که باعث حرکت اندام های تحتانی ( پاهای ) ما می شوند در واقع از کمر ما منشا می گیرند و وارد اندام های تحتانی ( پاهای ) ما می شوند و باعث ایجاد علائم دیسک کمر در پا می گردد. در اندام تحتانی ( پای انسان ) سه عصب وارد می شود که منشا آنها از ریشه های عصبی است که از کمر منشا می گیرند.
این سه عصب شمال عصب اوبتوراتور ، عصب فمورال و عصب سیاتیک. چون عصب سیاتیک از ریشه های عصبی چهارم و پنجم L4 )و (L5 منشا می گیرد و دیسک ( L4 – L5 ) شایع ترین دیسکی است که خراب می شود درد سیاتیکی شایع ترین درد در مسیر بقیه اعصاب است. درد سیاتیکی دردی است که از کمر شروع و به پشت باسن و سپس به پشت ران و پشت یا قسمت خارجی ساق پا تیر می کشد.
دیسک های L2 – L3 ریشه عصبی L3 را تحت فشار قرار میدهد و درد آن در مسیر عصب فمورال است یعنی دردی است که از کمر به جلوی ران تا زانو تیر می کشد.
دیسک L1 – L2 ریشه دوم کمری را تحت فشار قرار میدهد و باعث درد در مسیر عصب اوبتوراتور می شود . یعنی دردی که در مسیر داخل ران تیر می کشد.
دیسک کمر یک کلمه عام است ، بیماری دیسک کمر شامل یک طیف از انواع متفاوتی از بیماریها می تواند باشد. به هر حال هر دیسکی که از لحاظ ساختمانی و از لحاظ عملکرد با دیسک طبیعی انسان متفاوت باشد بیماری دیسک کمر نامیده میشود.بیماری دیسک کمر انواع گوناگونی دارد.
منبع :