زندگینامه حضرت زینب را می‌توان به کودکی، ازدواج، واقعه عاشورا و وفات تقسیم کرد. در زندگینامه حضرت زینب واقعه عاشورا یک نقطه عطف است.
حضرت زینب کبری سلام الله علیها دخت گرامی علی مرتضی (ع) و فاطمه زهرا (س) هستند. ایشان را به سبب سختی‌های بسیاری که در زندگی دید ام المصائب لقب داده‌اند.
ولادت حضرت زینب (س)
حضرت زینب كبرى (س) در روز پنجم جمادى الاولى سال پنجم یا ششم هجرى قمرى در شهر مدینه به دنیا آمد. بر اساس روایات متعدد، نامگذاری حضرت زینب (س)، توسط پیامبر اسلام (ص) صورت گرفت. گفته شده است که جبرییل از سوی خداوند این نام را به پیامبر (ص) رسانده است.
در ایران روز ولادت حضرت زینب (س) روز پرستار نامگذاری شده است.
القاب حضرت زینب (س)
معروف‌ترین نام ایشان زینب است که در لغت، به معنای «درخت نیکو منظر وخوشبو» آمده و معنای دیگر آن «زینت پدر» است.
كنیه گرامی شان ام الحسن و ام كلثوم و القاب آن حضرت عبارتند از: عالمه غیر معلمه،نائبة الزهرا، نائبة الحسین، ملیکة النساء، عقیلة النساء، عدیلة الخامس من اهل الکساء، شریکة الشهداء، سیدة العقایل، سرابیها، سلالة الولایة، سقیقة الحسن، عقیلة خدر الرسالة، ولیدة الفصاحة، رفیعة الولایة، البلیغة، الفصیحة، الکاملة، عابدة آل علی، صدیقة الصغری، موثقة، عقیلة الطالبین، فاضلة، معصومة الصغری، قرینة النوائب، محبوبة المصطفی، قرة عین مرتضی، صابرة محتسب، شریکة الحسین، بطلة کربلا، عظیمة بلواها، عقیلة قریش، باکیه، سلیلة الزهرا،عقیلة جلیلة، امرأة عاقله، محدثه، راضیة بالقدر و القضاء وحیدة، شجاعة، زاهدة، عامله و…
حضرت زینب (س) را به سبب سختی‌های بسیاری که در زندگی دید (درگذشت جدش پیامبر(ص)، درگذشت و سختی‌های مادرش، شهادت پدرش امیرالمؤمنین(ع)، شهادت برادرش امام مجتبی(ع)، فاجعه کربلا و شهادت برادرش امام حسین(ع) و دو فرزندش و دیگر بستگان و سایر شهدا، و به اسارت رفتن در کوفه و شام) ام المصائب نیز لقب داده‌اند.
والدین و همسر حضرت زینب (س)
- پدر بزرگوار آن حضرت، اوّلین پیشواى شیعیان حضرت امیرالمؤمنین على بن ابیطالب (ع) و مادر گرامى آن بزرگوار، حضرت فاطمه زهرا (س) می باشد.
- همسر گرامى حضرت زینب (س)، عبداللّه فرزند جعفر بن ابیطالب بود.
فرزندان حضرت زینب (س)
- در كتاب اعلام الورى براى آن بانوى بزرگوار سه پسر به نام هاى على، عون و جعفر و یك دختر به نام ام كلثوم ذكر شده است.
- سبط بن جوزى در تذكرة الخواص گوید: عبدالله بن جعفر را فرزندان متعدد بوده است. از آن جمله على و عون الاكبر و محمد و عباس و ام كلثوم مى باشند كه مادر آنان حضرت زینب (س) بوده است.
- عون، محمد در واقعه کربلا به شهادت رسیدند.
ویژگی‌ها، فضایل و مناقب حضرت زینب (س)
علم و سخنوری
سخنان و خطبه‌های حضرت زینب (س) در کوفه و همچنین در دربار یزید، که همراه با استدلال به آیات قرآن بود، بیانگر دانش اوست. وی احادیثی از حضرت علی (ع) و مادرش حضرت زهرا (س) نقل کرده است. محمّد بن عمرو، عطاء بن سائب، فاطمه بنت الحسین و دیگران از وی حدیث نقل کرده‌اند. زینب هنگام حضور امیرالمؤمنین (ع) در کوفه برای زنان آنجا تفسیر قرآن ارائه می‌داد.
سخنوری وی برای شنوندگان یادآور خطبه‌های پدرش امیرالمؤمنین (ع) بوده است. سخنانش در کوفه و مجلس یزید و نیز گفتگوهای وی با عبیدالله بن زیاد، بی‌شباهت به خطبه‌های امام علی (ع) و خطبه فدکیه مادرش زهرا (س) نیست.
برای بهره‌مندی از گلچینی از بهترین اشعار شهادت حضرت زینب (س) با ستاره همراه باشید.
عبادت
حضرت زینب کبری (س) شب‌ها به عبادت می‌پرداخت و در دوران زندگی، هیچ‌گاه تهجّد را ترک نکرد. آنچنان به عبادت اشتغال ورزید که ملقّب به «عابده آل علی» شد.
صبر و استقامت
در روز عاشورا، هنگام دیدن پیکر خونین برادرش چنین گفت:
«بار خدایا! این اندک قربانی و کشته در راه خودت را از ما (خاندان پیامبر) بپذیر.»
وی بارها جان امام سجّاد (ع) را از مرگ نجات داد؛ از جمله در مجلس ابن زیاد، پس از احتجاج امام سجاد (ع) با ابن زیاد، وی دستور کشتن امام را صادر کرد. در این هنگام حضرت زینب (س) دست در گردن فرزند برادر انداخت و فرمود: «تا زنده‌ام، نخواهم گذاشت او را بکشید.»
حضرت زینب (س) در واقعه عاشورا
اوج عظمت حضرت زینب (س) در جریان قیام امام حسین (ع) و به خصوص زمان اسارت حضرت بوده است، عظمت ایـن كـار بزرگ آن وقت آشكار شد كه نبرد عاشورا به پایان رسید و اهـل بـیـت امام حسین (ع) اسیر شدند و با پایان یافتن جنگ مسلحانه در میدان كربلا، رسالت و مسئولیت زینب كبرى (س) و دیگر اسیران، شروع شد و حركت فرهنگى آنان علیه سپاه ظلمت، آغاز گردید.
اگر قیام ارزنده حسینى همچنان در طول تاریخ براى همیشه تازه و سازنده باقى مانده اسـت، یـكـى از عـوامل آن وجود حضرت زینب و خطبه های غراء آن حضرت است.
وفات حضرت زینب (س)
هنوز شهادت سیدالشهدا به سال نیامده بود كه در مدینه قحطی سختی رخ داد. عبدالله بن جعفر به دلیل اینكه دستش از سرمایه دنیا خالی شده بود به همراه حضرت زینب (س) راهی شام شد و به كار زراعت مشغول گردید.
پس از مدتی حضرت زینب (س) گرفتار تب شد و هر لحظه بیماری او شدت یافت. روزی حضرت زینب (س) به همسر خود عبدالله فرمود: «بستر مرا به زیر آفتاب در حیاط قرار بده!» عبدالله می‌گوید: «به این وصیت عمل كرده و او را در حیاط جای دادم كه متوجّه شدم چیزی را روی سینه خویش قرار داده و مدام زیر لب حرفی می‌زند. پس به او نزدیك شدم، دیدم پیراهنی پاره پاره و خونین كه یادگاری از برادرش حسین (ع) بود روی سینه نهاده ناله می کند و همینطور بود كه بر حریم اهل بیت پیامبر وارد گشت و جان به جان آفرین تسلیم نمود.
زندگینامه حضرت زینب
منبع:
خلاصه زندگینامه حضرت فاطمه زهرا (س)
حضرت فاطمه زهرا (س) دختر پیامبر اسلام (ص) و حضرت خدیجه و همسر امام علی (ع) بود. او در روز ۲۰ جمادی‌الثانی سال پنجم بعثت به دنیا آمد و در روز سوم جمادی‌الثانی سال ۱۱ هجری قمری به شهادت رسید. اگر می خواهید به طور خلاصه زندگینامه حضرت فاطمه را مطالعه نمائید با ما همراه باشید.
اگر دوست دارید که خلاصه زندگینامه حضرت فاطمه (س) را مرور کنید و با یک نگاه اجمالی به بررسی نکات زندگی ایشان بپردازید این مقاله ستاره را از دست ندهید. البته زندگینامه حضرت فاطمه (س) به طور مفصل هم قبلاً توسط تیم ستاره کار شده بود که در صورت نیاز می‌توانید آن را هم مطالعه کنید.
خلاصه زندگینامه حضرت فاطمه
در این قسمت به طور خلاصه به نسب خانوادگی، تاریخ تولد، ازدواج و نحوه شهادت حضرت فاطمه زهرا خواهیم پرداخت.
پدر و مادر حضرت فاطمه
پدر حضرت فاطمه پیامبر اکرم (ص) و مادر ایشان خدیجه بنت خویلد (س) بود. حضرت خدیجه اولین زنی بود که به اسلام روی آورد و تمام ثروت خود را در راه اسلام و مسلمانان صرف کرد.
تولد
حضرت فاطمه زهرا (س) در روز ۲۰ جمادی‌الثانی سال پنجم بعد از بعثت (مشهور به سنه الاحقافیه؛ یعنی سالی که سوره احقاف نازل شد) در شهر مکه در خانه حضرت خدیجه بین زقاق العطارین و زقاق الحجر در نزدیکی مسعی به دنیا آمد. البته شیخ مفید و کفعمی سال تولد حضرت فاطمه (س) را سال دوم بعثت می‌دانند.
ازدواج و فرزندان حضرت فاطمه
حضرت زهرا (س) خواستگارهای متعددی داشت اما بر اساس خواست پیامبر اکرم (ص) حضرت فاطمه (س) با امام علی (ع) ازدواج کرد و با مهریه اندکی به خانه شوهرش رفت.
او صاحب دو پسر به نام‌های حسن (ع) و حسین (ع) و دو دختر به نام‌های ام‌کلثوم و زینب (س) شد و زمانی که برای پنجمین فرزند خودش حامله بود بر اثر ضربه‌ای که به سینه او وارد شد این فرزند را که محسن نام داشت از دست داد. با توجه به این که همه ائمه معصوم ما غیر از امام علی (ع) از طریق حضرت فاطمه (س) به حضرت محمد (ص) می‌رسند به ایشان «ام الائمه» می‌گویند.
ماجرای فدک
ماجرای گرفتن فدک توسط ابوبکر از حضرت فاطمه، پس از وفات پیامبر (ص) اتفاق افتاد. ابوبکر با تکیه بر حدیثی از پیامبر که گفته شده راوی آن فقط خود ابوبکر بوده است، مدعی شد انبیا از خود ارثی بجا نمی‌گذارند؛ اما حضرت فاطمه پاسخ داد که پیامبر (ص) پیش از وفاتشان، فدک را به او بخشیده و امام علی (ع) و ام‌ایمن را بر این سخنش شاهد آورد. بنابر نظر علمای شیعه و برخی از علمای اهل سنت این بخشیدن هنگامی بود که آیه ذوی القربی نازل شد و به پیامبر دستور داد حق ذوی القربی را بدهد.
پس از این اتفاق حضرت فاطمه فرمود: افرادى كه عهد خدا و پیامبر خدا را درباره امیرالمومنین على علیه السلام شكستند و در حق من ظلم كرده و ارثیه‌ام را گرفتند و نامه پدرم را نسبت به فدک پاره كردند، نباید بر جنازه من نماز بگذارند. (بیت الا حزان : ص ۱۱۳)
بیماری حضرت فاطمه
زمانی که پیامبر اسلام (ص) از دنیا رفت برخلاف دستور ایشان خلفای سه‌گانه با امام علی (ع) بیعت نکردند و برای این که ایشان را برای بیعت با ابوبکر ببرند درب خانه امام علی (ع) را آتش زدند و آن را شکستند. در این بین ضرباتی به حضرت فاطمه (س) وارد شد که باعث بیماری و زمین‌گیر شدن ایشان و سقط فرزندش شد.
احادیثی از حضرت فاطمه
∴∴ إنْ كُنْتَ تَعْمَلُ بِما اءمَرْناكَ وَ تَنْتَهى عَمّا زَجَرْناكَ عَنْهُ، قَانْتَ مِنْ شیعَتِنا، وَ إلاّ فَلا. ∴∴
اگر آنچه را كه ما اهل بیت دستور داده‌ایم عمل كنى و از آنچه نهى كرده‌ایم خوددارى نمائى، تو از شیعیان ما هستى وگرنه خیر.
★★★
∴∴ حُبِّبَ إ لَیَّ مِنْ دُنْیاكُمْ ثَلاثٌ: تِلاوَةُ كِتابِ اللّهِ، وَالنَّظَرُ فى وَجْهِ رَسُولِ اللّهِ، وَالاْنْفاقُ فى سَبیلِ اللّهِ. ∴∴
سه چیز از دنیا براى من دوست داشتنى است: تلاوت قرآن، نگاه به صورت رسول خدا، انفاق و كمک به نیازمندان در راه خدا.
★★★
∴∴ امّا وَاللّهِ، لَوْتَرَكُوا الْحَقَّ عَلى اهْلِهِ وَاتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبیّه ، لَمّا اخْتَلَفَ فِى اللّهِ اثْنانِ، وَلَوَرِثَها سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ، وَخَلْفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتّى یَقُومَ قائِمُنا، التّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِالسَّلام ∴∴
به خدا سوگند، اگر حقّ یعنى خلافت و امامت را به اهلش سپرده بودند؛ و از عترت و اهل بیت پیامبر صلوات اللّه علیهم پیروى ومتابعت كرده بودند حتّى دو نفر هم با یكدیگر درباره خدا و دین اختلاف نمى كردند. و مقام خلافت و امامت توسط افراد شایسته یكى پس از دیگرى منتقل مى گردید و در نهایت تحویل قائم آل محمّد عجّل اللّه فرجه الشّریف ، و صلوات اللّه علیهم اجمعین مى گردید كه او نهمین فرزند از حسین علیه السلام مى باشد.
شهادت حضرت فاطمه (س)
حضرت زهرا (س) در روز سوم جمادی‌الثانی سال ۱۱ هجری قمری به شهادت رسیدند. علت شهادت حضرت فاطمه بر اثر ضربات و لطماتی که به ایشان وارد شده بود. در مورد تاریخ شهادت حضرت فاطمه (س) نقل‌قول‌های مختلفی وجود دارد که بعضی ۷۵ روز و بعضی ۹۵ روز بعد از رحلت پیامبر (ص) را صحیح می‌دانند. حضرت فاطمه (س) در زمان شهادت ۱۸ سال بیشتر نداشت. ایشان وصیت کرده بود که مراسم غسل و خاک‌سپاری‌اش به صورت شبانه و مخفیانه باشد و کسی از محل دفن حضرت فاطمه (س) باخبر نشود. همچنین ایشان در آخرین لحظات عمرشان به حضرت علی چنین سفارش کردند: پس از من با دختر خواهرم اءمامه ازدواج نما، چون كه او نسبت به فرزندانم مانند خودم دلسوز و متدیّن است. همانا مردان در هر حال نیازمند به زن مى‌باشند. (بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۱۹۲)
منبع: